Samenwerken: dé uitdaging van de publieke sector?

Naast hun rol van expert worden professionals in de publieke sector tegenwoordig steeds meer gezien als een belangrijke verbindende schakel in publiek-private netwerken en interprofessionele teams. Deze samenwerkingsopdracht blijkt voor veel van hen een flinke uitdaging. Wat is er nodig om professionals publieke samenwerkingsambities te laten verwezenlijken?

Dat juist de samenwerkingsopdracht voor professionals een complexe opgave is, heeft alles te maken met de diverse hervormingen in de publieke sector in heel Europa. In grote lijnen namen overheden in de afgelopen veertig jaar afstand van het model Traditional Public Administration (TPA) en werd het New Public Management (NPM, sturing op basis van marktprincipes) populair. Sinds de eeuwwisseling is ook New Public Governance (sturing op basis van samenwerking in netwerken) sterk in opkomst. Hoewel deze drie modellen worden gepresenteerd alsof ze elkaar opvolgen, blijken ze in praktijk vaak alle drie tegelijk de inrichting en het functioneren van de publieke dienstverlening te beïnvloeden. Vanuit elk model bestaan er echter andere rolverwachtingen van professionals.

Aan de ene kant worden professionals nog steeds gezien als de experts (TPA), maar tegelijk moeten zij hun hun diensten aanbieden in een competitieve omgeving met aanbestedingen en performance management (NPM). Daarnaast wordt van professionals tegenwoordig verwacht dat zij in allerlei vormen van samenwerking binnen en buiten hun organisatie optreden als netwerkpartners of zelfs als netwerkleiders (NPG). Dit maakt samenwerking tussen professionals onderling en met partijen buiten de overheid extra complex. Daar komt bij dat de traditionele expertrol en autonomie van professionals is afgenomen door economische en maatschappelijke veranderingen die hebben geleid tot een strikter overheidsbeleid met meer top-down verantwoording en veeleisende cliënten en andere partijen.

Samenwerking tussen professionals onderling is verder niet eenvoudig vanwege: 
- concurrentie tussen beroepsgroepen;
- conflicten door diversiteit in professionele achtergrond en opleiding;
- verandering van samenwerkingspartners in concurrenten door NPM-hervormingen; 
- continue heroriëntatie op samenwerkingsrelaties vanwege hervormingen 

 De uitdagingen voor samenwerking (co-creatie) met burgers, bedrijven, non-profitorganisaties en belangengroepen zijn volgens recent Europees onderzoek naar co-creatie in te delen in drie categorieën:
- leren omgaan met diverse rollen en hun combinatie in praktijk; 
- opereren voorbij traditionele professionele – en organisatiegrenzen;
- anders (beter) communiceren met partners buiten de overheid.

Uit bovenstaande uitdagingen wordt duidelijk dat samenwerking niet alleen nieuwe eisen stelt aan professionals maar ook aan hun managers, organisaties en politici in de publieke sector. Meer en andere kennis, vaardigheden en training zijn nodig om de samenwerkingsambities te verwezenlijken. Er liggen daarom belangrijke taken voor publieke leiders om de condities voor professionals om samenwerking op een goede manier gestalte te geven, te verbeteren.

Hoe kun jij als publiek leider in jouw organisatie bijdragen aan betere condities voor publiek-private en interprofessionele samenwerking? Denk en vraag door met onderstaande aanzet. Never Stop Asking!

• Hoeveel autonomie professionals nodig hebben staat niet vast. Het is veeleer aan professionals om de organisaties en mensen waarmee ze samenwerken, de wetgever en het grote publiek, te overtuigen van het niveau van autonomie waarmee ze  professioneel werk op de meest gekwalificeerde manier kunnen uitvoeren. 

• Het debat over de rol en positie van professionals in de publieke sector zou daarom wellicht minder moeten gaan over professionele autonomie als een op zichzelf staande waarde. Het zou meer kunnen gaan over de omgang met veelzijdige rollen en veranderende verwachtingen van zowel overheden, de vele uitvoerende organisaties als de gebruikers van publieke diensten.

• Samenwerking van professionals met burgers, bedrijven en overige organisaties in co-creatie vergt niet alleen van professionals, maar van publieke leiders zoals politici en topmanagers, een beter inzicht in de condities die hiervoor nodig zijn. Zoals ondersteuning van professionals met nieuwe kennis en vaardigheden, maar ook met voldoende tijd en middelen, het aanpassen van de verkokerde overheidsorganisatie, het anders organiseren van verantwoording en het inbedden van succesvolle projecten in regulier beleid.

Tijd voor Transitie

Dit is een samenvatting van het hoofdstuk “De veranderde rol van professionals in de publieke sector” uit het boek “Tijd voor Transitie, 25 inzichten voor business & society”. Auteur van het hoofdstuk is prof. dr. Nicolette van Gestel, hoogleraar New Modes of Governance bij TIAS.

Transformatie-mindset

Als School for Business and Society is ons doel ‘to develop leaders to serve society by transforming business’. We zijn ervan overtuigd dat transformatie het enige mogelijke antwoord is op de uitdagingen van onze tijd. Voor transformatie is co-creatie onontbeerlijk. Vandaar dat samenwerken een van de vier competentiegebieden is die je in elk TIAS-programma tegenkomt en waarmee jij een transformatie-mindset ontwikkelt.

Benieuwd naar onze opleidingen?
Bekijk ons portfolio »