Marktgerichte publieke dienstverlening: verleden tijd?
De verzorgingsstaat staat voor nieuwe uitdagingen. Recente affaires hebben op schrijnende manier duidelijk gemaakt dat gebrek aan overzicht en samenhang tot diepe onrechtvaardigheid kan leiden. Er is behoefte aan een radicalere implementatie van nieuwe maatschappelijke samenhang en betrokkenheid van burgers. Daarom ontwikkelde TIAS geïnspireerd op de Public Value Management theorie van Mark Moore als inspiratie, in samenwerking met bureau voor social profit creatie WHISE, een nieuwe methode om de sociale winst van interventies en initiatieven in het publieke domein beter voor het voetlicht te brengen. Het Social Profit Canvas.
De huidige bedrijfskundige benadering van publieke dienstverlening waarbij prestaties worden gemeten in financiële resultaten, heeft geleid tot de uitdagingen waar we nu voor staan. Populair bij deze benadering is het gebruik van het Maatschappelijke Kosten Baten Analyse als keuze- en verantwoordingsinstrument. Deze aanpak schiet echter vaak tekort omdat het maar moeizaam lukt om (alle) maatschappelijke impact in geld uit te drukken. Zo bleek bijvoorbeeld de louter bedrijfskundige benadering van het aantal IC-bedden in ziekenhuizen tijdens de pandemie een groot probleem.
Centraal in de Public Value Management (PVM) theorie van Mark Moore staat de vraag hoe te beoordelen of een interventie haar doel bereikt en van waarde is voor de samenleving. Om een bredere inschatting van de waarde van een onderneming te maken dan louter een financiële, ontwikkelt Moore een methode gebaseerd op de ‘balanced scorecard’ van Harvard collega’s Kaplan en Norton. De Public Value Score Card van Moore (2013) is ook een kosten-batenrekening, maar aan de kostenkant staan de inspanningen en aan de batenkant de opbrengsten. Bij Moore is de uiteindelijke opbrengst “justice & fairness”. De twee begrippen komen in het Nederlands samen in één term: rechtvaardigheid.
Bij TIAS werken we al vele jaren samen met Mark Moore. Werkend met zijn aanpak in ons onderwijs, onderzoek en ook in adviesopdrachten, blijkt dat zijn model nog een bewerkingsslag vergt. Dat hebben we vormgegeven in het Social Profit Canvas.
Door alle aspecten van ons model te doorlopen kan inzicht verkregen worden in wat belangrijk gevonden wordt, welke impact een interventie heeft voor de samenleving als geheel en voor afzonderlijke burgers en welke publieke waarde daarmee gecreëerd wordt. De methode biedt een overzicht van welke stappen er gezet moeten worden om daadwerkelijk tot impact te komen voor de samenleving. Het systematiseert en concretiseert de onderliggende beleidsassumpties en maakt ze daarmee ook bespreekbaar en (mogelijk) meetbaar.
Wil jij meewerken aan de transformatie van marktgerichte publieke dienstverlening naar daadwerkelijke impact voor de samenleving? Denk en vraag door met onderstaande aanzet. Never stop asking!
Het streven naar winst kenmerkt de private sector. De bedrijfsvoering wordt daarop geoptimaliseerd. Dergelijke bedrijfskundige benaderingen van de publieke sector leiden tot een verschraalde waarneming van publieke waarde(n). Wat als het ook anders kan?
• Wat zijn de consequenties voor de besturing en verantwoording als we KPI’s en euro’s minder leidend maken en meer ruimte bieden voor verhalen en indrukken?
• Andersom: als bedrijven serieus werk willen maken van een bredere waardeoriëntatie, wat kan kunnen zij dan leren van de ervaringen met het realiseren van publieke waarde(n)?
• Steeds vaker zien we bedrijven en publieke en non-profit instellingen in netwerken en allianties opereren om zowel private als publieke doelen te realiseren. Biedt het social profit canvas een tussentaal die gebruikt kan worden om over en weer een zinnig gesprek over impact en inspanningen te voeren?
Tijd voor Transitie
Dit is een samenvatting van het hoofdstuk “Een nieuwe aanpak voor het in kaart brengen van publieke impact” uit het boek “Tijd voor Transitie, 25 inzichten voor business & society”. Auteurs van het hoofdstuk zijn professor dr. Marc Vermeulen, hoogleraar onderwijssociologie bij TIAS, en Anke Vroomen (MSc Victimology & Criminal Justice - Tilburg University).
Meer lezen over het Social Profit Canvas?
Marc schreef een onepager over het Social Profit Canvas waarin je meer kunt lezen over dit model en hoe je het kunt toepassen op verschillende niveaus binnen je eigen organisatie. De onepager is gratis te downloaden.
Download onepager Social Profit Canvas
Transformatie-mindset
Als School for Business and Society is ons doel ‘to develop leaders to serve society by transforming business’. We zijn ervan overtuigd dat transformatie het enige mogelijke antwoord is op de uitdagingen van onze tijd. Het Social Profit Canvas is een krachtige methode voor business modelling van sociale winst uitgedrukt in rechtvaardigheid. Business modelling is een van de vier competentiegebieden die je in elk TIAS-programma tegenkomt en waarmee jij een transformatie-mindset ontwikkelt.
Benieuwd naar onze opleidingen?
Bekijk ons portfolio