Trek lering uit uw investering!

Door Michael Corbey | 29 juli 2025 | 2 min lezen

Er is iets merkwaardigs aan de hand in de financiële literatuur over investeringsbeslissingen. Er is een stortvloed aan publicaties beschikbaar die ingaan op het proces tot en met de feitelijke beslissing: “Doen we het of doen we het niet?” Ik noem (toepassingen van) methoden en technieken als Netto Contante Waarde, Interne Rentevoet, Multiples, Scenario-analyse, Beslissingsbomen, Reële Opties en ga zo maar door.

De stilte ná de beslissing

Maar, als de beslissing genomen is (“We doen het!”) dan blijft het akelig stil. Dat is toch vreemd. Je zou verwachten dat men na acceptatie van de investering regelmatig gaat onderzoeken of de eerder geformuleerde verwachtingen gerealiseerd worden (project monitoring). En dat men hetzelfde doet na afloop (post-investment analysis / audit). Klinkt logisch, toch?

Zoals gezegd, dat gebeurt dus maar heel weinig. Dit was de reden voor Prof.dr.ir. Michael Corbey om met Thom Broekhuis nader onderzoek hiernaar te doen. Hoe komt dit nou eigenlijk? Waarom doen we het vrijwel niet?

Bevestiging uit de literatuur

Ons literatuuronderzoek bevestigt allereerst de bovenstaande onbalans. Het viel daarbij op dat de schaarse literatuur die wel ingaat op project monitoring en post-investment analysis aantoont dat er gegronde argumenten zijn om dit te doen. De voordelen houden verband met het lerend vermogen voor de organisatie, verbeterde investeringsbesluitvorming, identificatie van succesfactoren en de realiteitszin van de cashflow(s) voor huidige en toekomstige investeringen.

Argumenten tegen toepassing

Er worden uiteraard ook argumenten ingebracht om dit niet te doen. De nadelen concentreren zich rond capaciteit en kosten van het uitvoeren, projectselectie, cultuur, en het disentanglement probleem. Dit laatste betreft de toerekening (vooraf en achteraf) van de relevante kosten (uitgaven) en opbrengsten (ontvangsten) aan een project. Dat is soms moeilijk: het gaat hier om de vraag of een effect op de cashflow door de onderhavige investering wordt veroorzaakt of door “iets anders”.

Geen onoverkomelijke bezwaren

De conclusie van het literatuuronderzoek is opmerkelijk: geen van de bovenstaande nadelen worden als “onoverkomelijk” gekenmerkt. Er zijn dus geen doorslaggevende argumenten om het niet te doen. Waarom zijn er dan toch zo weinig praktische toepassingen?

Praktijkonderzoek bij KPN

Het was voor Thom aanleiding om zijn onderzoek voort te zetten met een casestudy bij het grote Nederlandse telecombedrijf KPN. Een relevante keuze want dit bedrijf investeert jaarlijks ruim méér dan een miljard euro. Op basis van de geanalyseerde documentatie en gevoerde interviews zijn interessante conclusies getrokken. Het gaat helaas te ver om die hier te bespreken, ik verwijs daarom met plezier naar het onderstaande artikel (open access) voor een compleet overzicht.

Vragen voor uw organisatie

Ik hoop intussen dat deze bijdrage een aantal vragen bij u oproept. Herkent u dit probleem in uw eigen organisatie? Is er bij uw management ook sprake van die onbalans in managementaandacht tussen “vóór en na” de investering? Is dat eigenlijk wel terecht? Zou dat niet beter kunnen of moeten? Wat zijn de argumenten in uw organisatie om dit niet te doen?

Bron:
Broekhuis T, Corbey M (2024) Trek lering uit uw investering! Over financiële projectmonitoring en post investment analysis. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie 98(4): 105–115. https://doi.org/10.5117/mab.98.120127