Waarom samenwerkingen mislukken
Het hebben van een duidelijk gezamenlijk doel is noodzakelijk om een samenwerking te laten slagen, zegt hoogleraar Patrick Kenis in onderstaande column. Dat veel samenwerkingen mislukken, komt omdat consensus over wat we met de samenwerking willen bereiken mist. “Bij een samenwerking komen organisaties uit verschillende contexten samen. Dat is juist een opportuniteit.” Maar dan is een gezamenlijk doel onontbeerlijk.
Met de uitdagingen waar we in deze maatschappij voor staan is het noodzakelijk dat partijen van verschillende pluimage met elkaar samenwerken. De arbeidsintegratie van vluchtelingen is typisch zo’n uitdaging die één partij alleen niet kan oplossen. De overheid wil dat deze mensen zo vlug mogelijk aan het werk gaan, werkgevers kunnen innoveren door nieuw bloed in te zetten. Om dit voor elkaar te krijgen, zullen overheid en werkgevers moeten samenwerken.
Over samenwerkingen wordt vaak gezegd dat ze moeilijk en vaak problematisch zijn. Dat is jammer omdat samenwerken door het samenbrengen van verschillende competenties juist een opportunitiet is om problemen aan te pakken die anders blijven liggen. De verschillen in organisatie geven juist kansen. Toch mislukt 70 tot 80 procent van de samenwerkingen.
Samenwerkingen mislukken
Dat samenwerkingen mislukken komt door een aantal factoren. Allereerst wordt soms de keuze gemaakt om samen te werken met andere partijen, maar is die samenwerking niet echt nodig. Samenwerken is een strategische keuze zijn en als die niet echt nodig is doe het dan niet.
Wat ik ook zie is dat er niet altijd een duidelijke doelstelling is voor een samenwerking. Het is de urgente of belangrijke doelstelling die verschillende organisatie energie geeft om een bijdrage te willen leveren. Uiteraard hebben partijen daarnaast nog andere doelen, maar over het doel van de samenwerking moet consensus bestaan. Zoals in elke organisatie of project moet ook in een samenwerking duidelijk zijn wat de beoogde stip aan de horizon is.
Samenwerking stijgt boven organisatie uit
De derde reden dat samenwerkingen niet lukken is dat partijen niet erkennen dat ze als samenwerkingsverband iets moeten creëren wat boven de organisatie uitstijgt. Het is meer dan een som van de delen maar een nieuw verband met eigen ontwikkelpaden, logica, leiderschapsvragen en structuren. Het is niet alleen een kwestie van samenwerken, het is een kwestie van deel uitmaken van een geheel nieuwe structuur. Alle vragen die gesteld kunnen worden voor een organisatie over doelen, structuur en functioneren, kunnen ook gesteld worden voor een samenwerkingsverband. Wel is het zo dat de antwoorden die we gebruiken op het niveau van de organisatie anders zijn voor een samenwerkingsverband van onafhankelijke organisaties. Omdat niemand ‘eigenaar’ is en ook niemand e grote baas is zijn er andere middelen noodzakelijk om de boel bij elkaar te houden en productief te maken.
Leidinggeven aan samenwerkingen
Naar het leidinggeven aan samenwerkingen is al wat onderzoek gedaan. De belangrijkste eigenschap om leiding te kunnen geven aan een netwerk is misschien wel dat de leidinggevende een open mind moet hebben. Er moet immers worden samengewerkt met veel verschillende organisaties met verschillende achtergronden en deze voor hun belangrijke merites gerespecteerd moeten worden.
Wat zeker is, is dat leidinggeven aan een netwerk anders is dan leidinggeven aan een klassieke organisatie. Dingen in samenwerkingsverbanden gebeuren niet ondanks verschillen maar dankzij verschillen tussen van elkaar onafhankelijke partijen. Vandaar dat samenwerken wellicht ook de moeilijkste manier om dingen voor mekaar te krijgen. Maar tegelijkertijd zijn er steeds meer en meer uitdagingen die we alleen via samenwerking voor mekaar kunnen krijgen. Het is in deze maatschappij onmisbaar.
Wilt u optimaal samenwerken met partners?
De masterclass Samenwerken in Netwerken en Allianties van TIAS leert u in drie dagen welke zaken belangrijk zijn om tot een optimale samenwerking met uw partners te komen en hoe u alle neuzen dezelfde kant op krijgt.
Lees meer over deze Masterclass