Regionale sturingsnetwerken in het Nederlandse onderwijs
In Nederland wordt veel verwacht van regionale netwerken. Waar centrale sturing onvoldoende recht doet aan lokale verschillen, ontberen afzonderlijke organisaties vaak voldoende slagkracht. De hoop is daarom gevestigd op samenwerken in ‘de regio’. In het project ‘Sturen met Ruimte’ onderzoeken we het functioneren van regionale sturingsnetwerken in het Nederlandse onderwijs. De hoofdvraag daarbij luidt: Hoe krijgen regionale sturingsnetwerken in onderwijs vorm en hoe beïnvloedt deze vorm hun bestuurlijke prestaties en impact? Om die vraag te beantwoorden hebben we eerst een theoretische verkenning van het concept ‘regio’ in de internationale literatuur en een analyse van de manier waarop ‘de regio’ een rol speelt in het Nederlandse onderwijsbeleid uitgevoerd (Hooge et al., 2022). Dat onderzoek vormde de basis voor empirisch onderzoek bij dertig regionale sturingsnetwerken in het Nederlandse funderend en middelbaar beroepsonderwijs. Met enquêtes verzamelde we informatie van 209 netwerkleden. Daarnaast interviewden we 38 coördinatoren van de netwerken.
In het rapport lichten we toe wat een regionaal sturingsnetwerk is en hoe wij deze hebben onderzocht. Op basis van de resultaten beschrijven we hoe de onderzochte netwerken gevormd zijn, welke ruimtelijke configuraties, bestuurlijk vermogen, prestaties en impact de netwerken hebben, en hoe die aspecten onderling wel en niet met elkaar samenhangen. Op basis van dit onderzoek trekken we de volgende conclusies. Methodisch vonden we dat het functioneren van regionale sturingsnetwerken betrouwbaar te meten is met de instrumenten die we daarvoor ontwikkeld hebben. Deze instrumenten kunnen daarmee worden ingezet bij onderzoek naar een grote diversiteit aan netwerken. Inhoudelijk vonden we empirische bewijs dat bestuurlijk vermogen een cruciale rol speelt in het functioneren van regionale sturingsnetwerken. Met andere woorden: goede onderlinge verhoudingen en het delen van een gezamenlijke visie en informatie, dragen eraan bij dat netwerkleden – ondanks eigen belangen en onderlinge concurrentie – gezamenlijk handelen om een collectief belang te dienen. De coördinatoren van netwerken vervullen een essentiële rol in het opbouwen en behouden van bestuurlijk vermogen van een netwerk. Het opbouwen van bestuurlijk vermogen is geen sinecure. We constateren dat binnen regionale sturingsnetwerken een permanente zoektocht gaande is om te bepalen wat op welke tafel, in welk netwerk, te bespreken. Coördinatoren blijken bewust heel uiteenlopende strategieën te hanteren om met deze complexiteit om te gaan.
In de volgende fase van het onderzoek doen we verdiepende analyses om erachter te komen hoe overlap tussen netwerken (zowel als het gaat om mensen en inhoud) doorwerkt in het functioneren van deze netwerken en welke rol coördinatoren daarbij spelen. We focussen met name op de vraag of de bestuurlijke dichtheid van de regio een rol speelt in het opbouwen van bestuurlijk vermogen van netwerken. Zo zullen we de complexe werkelijkheid van regionale sturingsnetwerken verder blootleggen.
Lees het volledige rapport hier
Leeuw, T. de, Gerritsen, S., Waslander, S., Theisens, H.C. & Hooge, E.H. (2025). Regionale sturingsnetwerken in het Nederlandse onderwijs. Hoe ruimtelijke configuraties van regionale sturingsnetwerken van invloed zijn op bestuurlijk vermogen, bestuurlijke prestaties en impact. Tilburg: TIAS School for Business and Society.