'Niet-normaal doen' in het publieke domein

Veel processen die we in het publieke domein moeten aanpakken, worden lastiger voorspelbaar. Kan 'ontnormalisering' de oplossing zijn waar bestaande beleidsframes en -modellen tekort schieten?, vraagt prof. dr. Marc Vermeulen zich af in deze column.

In de jaren '20 - '30 van de vorige eeuw kreeg ir. Lely (zoon van de beroemde minister) opdracht om de Maas te normaliseren. Dat was toen een wilde en onstuimige rivier die regelmatig buiten de oevers trad (vooral in Noord-Limburg) en (daardoor) ook lastig bevaarbaar was.

Normaliseren is een mooie term, overheden houden zich er veel mee bezig: ongeordend gedrag een beetje terugsnoeien, bijsnijden zodat het weer binnen de gebaande paden past. De lessen van de normalisatie van de Maas is dat we die nu weer ongedaan moeten maken. Rivieren moeten juist weer ruimte krijgen om te meanderen. Zo kunnen onvoorspelbaarheden in de neerslag beter opgevangen worden. Het land moet het water weer leren vasthouden.

Ontnormalisering

Ontnormalisering als manier om te gaan met onvoorspelbaarheid. Dat zou zomaar eens op andere plaatsen ook van toepassing kunnen zijn. Veel processen die we in het publieke domein moeten aanpakken, worden lastiger voorspelbaar. Globalisering, individualisering, onverwachte informatiestromen, ze maken het zicht op bijvoorbeeld migratiestromen of klimaatveranderingen moeilijker voorspelbaar. Bestaande beleidsframes en -modellen schieten tekort. Er is sprake van ongetemde problemen (dat is de Nederlandse vertaling van het begrip wicked problem).

Gaan we een periode in waarin normalisatie plaats moet gaan maken voor ontnormalisering? Vermoedelijk wel en dat heeft grote gevolgen voor degenen die dagelijks aan de publieke zaak werken. Burgers willen rechtszekerheid, voorspelbaarheid, navolgbaarheid. Toch zal ons dat steeds minder helpen. Daarom doen we er goed aan om te oefenen met niet-normaal doen in het publieke domein. Dat betekent nogal wat: andere manieren van plannen maken, andere manieren om mensen daarbij te betrekken, andere verantwoording, doe eens gek zo gezegd.

Onverwachte denkers

In de arbeidsmarkt doen zich ineens wel mooie nieuwe kansen voor, juist voor degenen die misschien een beetje die markt uit genormaliseerd zijn. In het bedrijfsleven schakelen we al vaker onverwachte denkers in (vaak kunstenaars) bij het ontwikkelen van nieuwe producten. In het publieke domein zou dat ook zo maar vaker nuttig kunnen zijn. Kunstenaars, carnavalsvierders, ggz-ers zijn allemaal specialisten in het niet-normaal doen of zijn. Hen een plek geven in public management lijkt me een mooie verbetering van ons af en toe wat te normale publieke domein.

Master of Public and Non-Profit Management 

Prof. dr. Marc Vermeulen is Academic Director van de TIAS Executive Master of Public and Non-Profit Management, een academische masteropleiding voor Leiderschap en Management in het publieke domein. 

Lees meer over deze Master