Moderne onderwijsvernieuwers aan zet in mbo en hbo
‘Wat zou er gebeuren als onderwijsprofessionals meer worden uitgedaagd hun eigen denkvermogen te gebruiken? Dat is wat wij willen ondersteunen.’ Aan het woord is Marc Vermeulen, Academic Director van het nieuwe Advanced Program Onderwijskwaliteit en vernieuwing in het Mbo en Hbo van TIAS. Een programma voor senior docenten in het beroepsonderwijs die binnen hun onderwijsorganisatie zelf aan de slag willen met onderwijsvernieuwing, kwaliteitsverbetering en de borging daarvan. Volgens de Academic Director is dit hard nodig om een goed antwoord te hebben op de recente ontwikkelingen in het beroepsonderwijs.
Beroepsonderwijs is topsport
Het wordt steeds duidelijker hoe belangrijk beroepsonderwijs is voor onze samenleving, constateert Marc Vermeulen. ‘Cruciale functies in bijvoorbeeld de zorg en de techniek, kunnen vanwege weinig belangstelling moeilijk ingevuld worden. Bovendien is er sprake van een uitzonderlijke krappe arbeidsmarkt. Dit betekent dat je als beroepsonderwijs steeds meer aan de bak moet om zoveel mogelijk mensen zo goed mogelijk op te leiden. Maar ook dat er meer ingezet moet worden op leerlingen die uit zichzelf niet zo makkelijk leren, meer praktisch georiënteerd zijn of leerlingen van nieuwkomers die het zonder de steun van hun ouders moeten doen omdat doorleren niet altijd vanzelfsprekend is. Dat vergt kwalitatief echt topsport.’
Onderwijskwaliteit: van controle naar vertrouwen
Daarnaast wordt er op het terrein van onderwijskwaliteit binnen het beroepsonderwijs een bestuurlijke beweging gemaakt van controle naar vertrouwen. ‘Je ziet bijvoorbeeld in het voortgezet onderwijs dat een strenge inspecteur zwak management op de been houdt omdat het management zich kan verschuilen achter de brede schouders van de onderwijsinspectie. Daarmee hou je onderwijsorganisaties in een meer afhankelijke en uitvoerende rol. Vertrouwen maakt de weg vrij voor het nemen van eigen verantwoordelijkheid en dan komen kwaliteit en zelfbewustzijn vanzelf aan de orde.’
Competente professionals
Verder hebben veel mbo- en hbo-instellingen te maken met onstaffing en ontlijning. Waar je vroeger vier tot vijf managementlagen in een onderwijsinstelling had, zie je nu vaak nog maar twee lagen: de bestuurder en de teams. Marc: ‘Teams worden daardoor veel belangrijker. Dat maakt het wel noodzakelijk dat er in die teams competente professionals aanwezig zijn die de toegenomen verantwoordelijkheden aan willen, durven en kunnen gaan. Dat is precies de doelgroep waar ons Advanced Program Onderwijskwaliteit en Vernieuwing in het Mbo en Hbo zich op richt.’
Bottom-up onderwijsvernieuwing
Marc vindt het een positieve ontwikkeling dat de verantwoordelijkheid voor onderwijskwaliteit en onderwijsvernieuwing binnen het beroepsonderwijs door de recente bestuurlijke en organisatorische ontwikkelingen veel meer bij docenten komt te liggen. ‘Je moet hoogopgeleide professionals niet willen voorschrijven hoe ze les moeten geven. Docenten zijn hoogopgeleide zelfbewuste professionals die weten hoe ze kwaliteit moeten leveren en wat ervan hen verwacht wordt. Ze hebben slechts een beperkte set richtingaanwijzers nodig. In plaats dat docenten vragend naar boven kijken om te horen hoe ze onderwijskwaliteit en onderwijsvernieuwing in hun les vorm moeten geven, is het voor de kwaliteitsverbetering van het beroepsonderwijs van belang dat docenten als moderne bottom-up onderwijsvernieuwers nu deze verantwoordelijkheid willen nemen.’
Inhoud van het nieuwe TIAS-programma in het kort
Het programma omvat vier thema’s en een adviesopdracht
1. Definitie en verdieping van kwaliteit.
2. Fieldlab: kwaliteit in andere sectoren met een excursie naar een kleinschalige high touch omgeving, een grootschalig high touch omgeving en een technisch high risk omgeving.
3. Borging van kwaliteit en vernieuwing in team en organisatie.
4. Kwaliteit en de waarde van diploma’s.
Adviesopdracht
Je werkt aan een adviesopdracht die aansluit bij de kwaliteitscultuur van jouw organisatie. Van een plan van aanpak om kwaliteit überhaupt op de agenda te krijgen, tot het geven van het laatste zetje voor het aan elkaar knopen van de laatste losse eindjes van het nieuwe kwaliteitsbeleid.
Onderdeel van het masterdiploma
Vervolgprogramma’s op het gebied van innovatie, ontwerp en implementatie van vernieuwing in het mbo en hbo én de mogelijkheid om hiermee een masterdiploma te behalen worden naar alle waarschijnlijkheid eind 2023, begin 2024 gelanceerd.
Het voortouw nemen bij vernieuwing van onderwijs
Het Advanced Program Onderwijskwaliteit en Vernieuwing in het Mbo en Hbo biedt handvatten voor leraren die het voortouw willen nemen bij kwaliteitsverbetering, vernieuwing van het
onderwijs en de borging daarvan in hun team en onderwijsorganisatie. Er wordt uitgebreid stilgestaan bij kwaliteitsbeleid en de bijkomende dynamiek, het creëren van zelfbewustzijn en hoe je vandaaruit met anderen het gesprek over kwaliteit en onderwijsvernieuwing op een hoger niveau kunt voeren. Marc: ‘Dat heeft met eigenaarschap te maken, met trots. Voor docenten is het heel belangrijk dat ze het gevoel hebben op een verantwoorde en hoogwaardige manier aan het werk te zijn. Dan wil je er ook geëngageerd en enthousiast over praten. Onderwijskundig wetenschappelijk onderzoek laat zien dat hoge verwachtingen hebben en een positief rolmodel neerzetten krachtige instrumenten zijn om leerlingen bij de les te houden. Letterlijk en figuurlijk. Een dichtgetimmerde docentenhandleiding gaat dit nooit bereiken.’