Leiderschap verwarrend door ruimhartige toedeling

In managementliteratuur en managementopleidingen is het begrip leiderschap in toenemende mate in de plaats gekomen van ‘bestuurlijke verantwoordelijkheid’. En dat zorgt voor problemen. Verwijzing naar de complexiteit van onze samenleving is een veelvuldig gebruikt argument om verschillende soorten leiderschap toe te wijzen aan vele actoren. Als voorbeelden: politiek leiderschap, bestuurlijk leiderschap, professioneel leiderschap, moreel leiderschap, informeel leiderschap, gedeeld leiderschap, transactioneel leiderschap, transformationeel leiderschap. Deze ruimhartige toedeling van leiderschap werkt motiverend en verwarrend tegelijkertijd. De onderlinge erkenning is weliswaar motiverend voor het sociale proces maar versluiert formele posities. 

Spanningen in het publieke domein

In het publieke domein leidt onvoldoende verantwoordelijkheidsafbakening tot spanningen tussen rechtszekerheid, rechtsgelijkheid enerzijds en betrokkenheid anderzijds. We ervaren complexe maatschappelijke transities die gebaat zijn bij grote betrokkenheid in de samenleving. Het instrumentarium dat overheden inzetten om tot besluitvorming te komen zet burgers op het verkeerde been. In consultatie- en dialoogfasen neemt de betrokkenheid toe, in de besluitvormingsfasen ervaren burgers en bedrijven een koude douche. De warme benadering van gedeeld leiderschap wordt vervangen door als afstandelijk ervaren besluitvorming. De verrommeling van langdurige transitieprocessen leidt tot verscherping van belangentegenstellingen. 

Tegenstrijdige economische en maatschappelijke belangen 

Neem bijvoorbeeld het natuurbeleid van de EU. In essentie gaat het Europees natuurbeleid over de instandhouding van biologische biodiversiteit en de bescherming van kwetsbare Europese natuur. Dit zijn grote en omvattende onderwerpen die, in een algemeen beleidsdebat, niet al te snel tot polarisering leiden. De concretisering naar een specifieke regio in Nederland waar tegenstrijdige economische en maatschappelijke belangen aan de orde zijn zorgt voor tegenstellingen. Het sociale proces leidt niet tot besluitvorming maar tot verschillende posities. Wanneer dit sociale proces is gericht op draagvlakverwerving die te ver af staat van de legitieme basis voor besluitvorming dan zorgt het meervoudige leiderschap in de dialoogfase voor draagvlak en wordt legitieme besluitvormig met wantrouwen tegemoet getreden en uiteindelijk als bedrog ervaren.

Draagvlak 

Korter geformuleerd: verdeling van schaarste kan alleen maar door te kiezen tussen verschillende waardegebieden. De legitimatie van die keuzen zal concreter moeten worden naarmate het gaat om collectieve besluiten in de eigen regio. De EU en ‘Den Haag’ moeten daarbij een legitimerende rol vervullen voor regionale en lokale bestuurders. Bestuurlijk leiderschap zorgt voor een versterking van de legitimerende rol.  In de huidige beleidsbenaderingen streven zij naar een plaats in het sociale proces en daarbij verwarren zij de verwerving van draagvlak met het nemen van besluiten. 

Vergroot als bestuurder de maatschappelijke impact van je publieke of non-profitorganisatie

Als bestuurder in het publieke domein heb je te maken met zeer specifieke vraagstukken. Je organisatie moet in de complexe omgeving van de publieke arena aantoonbaar bijdragen aan onderwijs en ontwikkeling, welzijn en gezondheid, rechtvaardigheid en sociale binding. Om de publieke en non-profitsector te vernieuwen en voor te bereiden op de toekomst, is er behoefte aan bestuurders met inspirerende perspectieven, gefundeerde kennis en nieuwe vaardigheden. Dankzij dit programma kun jij op een meer verantwoorde wijze strategische keuzes maken.

Lees meer over het Programma voor Bestuurders in Publieke en Non-Profit Sector »