Leiderschap cruciaal in samenwerking kindcentra
Inclusief leiderschap speelt een sleutelrol in het versterken van de samenwerking tussen onderwijs en kinderopvang binnen kindcentra. Deze conclusie volgt uit het proefschrift van Rachel Verheijen-Tiemstra dat zij op 11 september verdedigde aan Tilburg University. De ontwikkeling van kindcentra, waar basisonderwijs en kinderopvang nauw samenwerken, is al jaren een belangrijk thema in de beleidspraktijk van kinderopvang- en onderwijsprofessionals, overheid en politiek. Deze samenwerking wordt gezien als een belangrijke stap in het verbeteren van de kwaliteit van zowel onderwijs als kinderopvang, en in het ondersteunen van de ontwikkeling van kinderen. Diverse uitdagingen, zoals verschillen in wetgeving, financiering en kwalificatie-eisen, belemmeren echter een soepele samenwerking.
Leiderschap als sleutel tot verandering
Het proefschrift van Rachel Verheijen-Tiemstra werpt nieuw licht op deze interprofessionele samenwerking, met een specifieke focus op de rol van leiderschap. Dit perspectief is zeer relevant, omdat leiderschap wordt beschouwd als de belangrijkste factor die organisatorische verandering en verbetering stimuleert (Harris, 2020). Toch was er nog weinig bekend over hoe leiderschap daadwerkelijk kan worden ingezet om samenwerking tussen onderwijs en kinderopvang te bevorderen.
In het eerste deel van het proefschrift ontwikkelde Verheijen-Tiemstra het Kindcentrum Integratiemodel (KCIM) om hiermee de aard en intensiteit van interprofessionele samenwerking in kaart te brengen. Ook onderzocht ze in welke mate medewerkers uit beide sectoren toegerust zijn voor interprofessionele samenwerking én hoe leidinggevenden deze samenwerking trachten te bevorderen via hun leiderschap. Op basis van de bevindingen van dit eerste deel, ontwikkelde Verheijen-Tiemstra een professionaliseringsprogramma voor school- en kinderopvangleiders. Dit programma, dat centraal stond in het tweede deel van haar proefschrift, helpt leiders hun inclusief leiderschapsgedrag verder te ontwikkelen.
Interprofessionele samenwerkingsvaardigheden
Een belangrijke conclusie van het proefschrift is dat inclusief leiderschap – dat bestaat uit de dimensies faciliteren van verbondenheid en waarderen van eigenheid – essentieel is om de gevonden knelpunten uit deel 1 van het proefschrift aan te pakken. Inclusief leiderschap biedt de mogelijkheid om de interprofessionele samenwerkingsvaardigheden van medewerkers in onderwijs en kinderopvang te versterken en tegelijkertijd biedt deze vorm van leiderschap kansen om de mogelijkheden voor interprofessioneel samenwerking te vergroten door ondersteunend leiderschap en werken aan een inclusief organisatieklimaat.
Deelname aan de leergang door leidinggevenden in kindcentra leverde een positieve bijdrage: er werd professionele groei gevonden in beide dimensies van inclusief leiderschap. En hoewel volledige integratie volgens het KCIM binnen de huidige wetgeving niet mogelijk is, benadrukt het proefschrift de complexe verantwoordelijkheid van school- en kinderopvangleiders wanneer zij binnen het bestaande hybride en gescheiden systeem toch naar een hoger integratieniveau streven vanuit de gedachte dat dit de ontwikkeling van kinderen ten goede komt. Beleidsmakers en organisaties worden daarom opgeroepen om leiders uit onderwijs en opvang te ondersteunen in hun rol.
Over Rachel Verheijen-Tiemstra
Rachel is adjunct professor Inclusief leiderschap in onderwijs en publieke sector bij TIAS School for Business and Society en verbonden aan de Executive Master of Management in Education. Op 11 september 2024 verdedigde ze haar proefschrift "Bridging Worlds: Developing Inclusive Leadership for Interprofessional Collaboration in Child Centres" aan Tilburg University. Ze publiceerde in verschillende internationale wetenschappelijke tijdschriften, zoals het International Journal of Educational Management, Educational Management, Administration & Leadership, en Professional Development in Education.
Foto: Frans van Aerle