Feiten en beleid
In de 17de en 18de eeuw maakten biologen hele gedetailleerde tekening van planten. U kent ze wel, ze hangen vaak aan de muur van hotelkamers.
Op die tekeningen stonden alle verschijningsvormen die zo’n plant kan aannemen, bloesem en vrucht, bloei en verwelking tegelijkertijd. Ze waren informatief, kunstig gemaakt maar weinig feitelijk, een plant kan immers niet bloeien en verwelken tegelijkertijd. Maar toch, ze golden als de meest accurate, ware weergave van een plant. Begin 19de eeuw ontwikkelt zich de fotografie en komen er foto’s van planten. Wazig, veel grijze spikkels en vaak ook niet erg scherp, maar wel een foto van een échte plant. De vraag is wat nu de meest ware afbeelding is van die plant: de minutieuze tekening of de grofkorrelige foto. Feitelijkheid, objectiviteit en waarheid, we hebben het er vaak over, maar het is allemaal geen gesneden koek.
De discussie over wat de feiten zijn en wat niet, is weer erg opgelaaid na de uitspraak van Sean Spicer (foto) over de vraag hoeveel mensen er waren bij de inauguratie van Trump: ‘This was the largest audience to ever witness an inauguration, period, both in person and around the globe.’ Het was een alternatief feit, want foto’s lieten iets anders zien.
Moeizame omgang
Wat is hier nu precies zorgelijk aan? Ook in ons land kennen we het verschijnsel fact free politics, wordt wetenschap soms weggezet als ‘ook maar een mening’ en was eerder de verbeelding aan de macht. Beleid en feiten kennen een moeizame omgang met elkaar. Hoe feitelijk zijn de doorrekeningen van het CPB van verkiezingsprogramma’s? Hoe zeker weten we dat ontneming criminaliteit terugdringt? In de gedragswetenschappen hebben we vaak maar gedeeltelijk zicht op wat de oorzaak is van allerlei menselijk gedrag.
Filosofe Hannah Ahrend is daar blij mee, je wilt niet leven in een wereld waar we perfect weten hoe dingen veroorzaakt worden, iedere verrassing is dan weg. Als het CPB perfect in staat zou zijn ons gedrag te modelleren, dan zitten we pas echt in een Orwelliaans scenario. Kort en goed, feiten staan naast elkaar, hebben interpretatie nodig. Soms weten we het niet en moet we gokken of dingen wel of niet gaan werken. Absolute waarheidsclaims moeten met argwaan bekeken worden. Het naast elkaar zetten van feiten en alternatieve feiten (wat het onderscheid ook mag zijn) scherpt de discussie en brengt ons voorwaarts.
Het zijn niet de alternatieve feiten die een probleem zijn, het is het woordje ‘period’ wat me verontrust. We kunnen nooit een punt zetten achter een feit, laat staan dat degenen die de discussie voort willen zetten (rechters, journalisten, kunstenaars, wetenschappers) buiten de orde verklaard worden omdat ze slechte mensen zijn. Dat dit in een moderne democratie totaal ongepast is, staat voor mij als een paal boven water. PUNT.
Programma voor bestuurders in publieke en non-profitsector
In het programma Programma voor Bestuurders in de Publieke en Non-profit Sector komen de meest recente wetenschappelijke inzichten op het gebied van strategie, innovatie, leiderschap en governance aan bod.
LEES MEER OVER DIT PROGRAMMA