Can do mentaliteit
Politieke overeenstemming over beleid is belangrijk, ambtelijke kwaliteit in de uitvoering is cruciaal. De kwetsbaarheid voor Rutte III ligt niet in de grote gedachten maar in de realisatie van plannen. Ambtelijke uitvoering door organisaties zoals de belastingdienst en het leger en maatschappelijke uitvoering door organisaties zoals ziekenhuizen en scholen bepalen uiteindelijk wat mogelijk is.
Meer dan een half jaar heeft het vanaf 15 maart 2017 geduurd totdat vier partijen zich konden vinden in een uitvoerig regeerakkoord. De plannen zijn klaar, de financiën zijn doorgerekend door het Centraal Planbureau (CPB) en de bewindslieden worden aangezocht. Daarmee is een politiek gedetailleerd plan voor de komende vier jaren gereed. De fractievoorzitters van drie van de vier partijen (CDA, VVD, CU) hebben laten weten hun fractie in de Kamer aan te blijven voeren. Gezien de minimale meerderheid in de Kamer voor de nieuwe coalitie is dit waarschijnlijk een verstandige keuze. Het dualisme tussen kabinet en parlement zal er niet beter van worden, de kans dat het kabinet op meerderheden kan rekenen bij de uitvoering van het akkoord wordt vergroot.
Kwaliteit van de uitvoering
Naast politieke meerderheden is behoefte aan competente bestuurlijke leiding door bewindslieden en ambtelijke organisaties die op de toekomstige taken berekend zijn. Over dat laatste aspect wil ik het met u hebben. De uiteindelijke kwetsbaarheid voor een kabinet en voor individuele bewindspersonen wordt gevormd door de kwaliteit van de uitvoering. Niet grote beleidsgedachten maar de uitvoerbaarheid van ingewikkelde compromissen vormt de achilleshiel; of het nu gaat over het heffen van belastingen, het betalen van persoonsgebonden budgetten, het uitvoeren van internationale militaire acties of het bouwen van bruggen en het aanleggen van wegen, ministers sneuvelen zelden op grootse gedachten. Als het misgaat dan betreft het vrijwel altijd concrete zaken: IT-systemen, veiligheid van mensen, beschikbaarheid van materieel, betaalbaarheid, tijdigheid en kwaliteit van uitvoering.
Vanuit die optiek is het de vraag of naast de financiële toets van het CPB ook een uitvoerbaarheidstoets op de kabinetsplannen is gedaan: kan worden gerealiseerd wat politiek wordt gewenst? Wat voor ambtelijke ondersteuning en uitvoeringskracht is nodig om plannen te realiseren? Een dergelijke uitvoerbaarheidstoets is niet bij de plannen geleverd. Waarschijnlijk bestaat deze ook niet voor het kabinetsakkoord. En daarmee komt het vraagstuk van de kwaliteit van de uitvoeringsorganisaties in het publieke domein in beeld. Je zou kunnen zeggen dat het kabinetsakkoord een politieke can-do-mentaliteit uitstraalt, en dat is hoopvol. De vraag is hoe het zit met de benodigde ambtelijke en maatschappelijke can-do-kwaliteit om het waar te maken. Werk aan de winkel dus.
Haal uw master bij de beste academische masteropleider van Nederland!
In de Master of Public Management & Non-Profit Management reiken we u nieuwe kennis en nieuwe, concrete vaardigheden aan. U ontwikkelt een visie op de uitdagingen van uw organisatie vanuit meerdere invalshoeken. En u leert deze uitdagingen te beoordelen en aan te pakken vanuit de opgedane kennis.
Lees meer over deze Master