Vertrouwen op de gemeente Zeist

Een gemeentelijk plan voor hoogbouw in het centrum van Zeist leidde tot een vertrouwensbreuk tussen de gemeente en haar inwoners en een legitimiteitscrisis bij de gemeente. Als een van de mogelijkheden om het vertrouwen te herstellen, zag de gemeente interactieve planvorming. Arno Schepers, ten tijde van zijn onderzoek manager Strategie en Bestuur bij de gemeente Zeist, vroeg zich af of interactieve planvorming tot herstel van vertrouwen zou leiden.

Beeld: © Nationale Beeldbank

Schepers koos voor zijn onderzoek twee cases: een plan voor woningbouw en een plan voor burgerschap. In de overtuiging dat ‘de Zeistenaar’ niet bestaat onderscheidde hij vier categorieën burgers naar de mate van politiek en sociaal vertrouwen.

Uit het onderzoek bleek dat interactieve planvorming leidde tot herstel van vertrouwen van de Zeistenaren die daaraan deelnamen. Van belang waren de gedragingen van overheidsvertegenwoordigers: de bestuurders en ambtenaren. Als deze zich welwillend, integer en bekwaam toonden dan waren Zeistenaren geneigd hen te vertrouwen. De cases verschilden in het belang van deze drie voorwaarden voor vertrouwen. De cases verschilden niet in het belang van de wijze waarop de deelnemers de informatievoorziening ervoeren. Als de verschafte informatie actueel, transparant en valide oogde, consistent en helder was geformuleerd en tijdig werd aangeleverd, hadden de deelnemers aan interactieve planvorming vertrouwen in het proces. Deze behoorden enkel tot de categorieën Actieven en Afwachtenden, de categorieën met een groot sociaal vertrouwen. Interactieve planvorming leidde bij belanghebbende Zeistenaren die niet bij de interactieve planvorming betrokken waren tot minder vertrouwen.

Op basis van de resultaten van zijn onderzoek kwam Schepers tot de conclusies:
Interactieve planvorming leidt tot versterking van het vertrouwen van burgers in de gemeente bij de deelnemers en kan leiden tot een daling van het vertrouwen bij belanghebbenden die niet deelnemen; interactieve planvorming gaat aan een groot deel van de Zeistenaren voorbij. Deze behoren vooral tot de Afhankelijken en Afzijdigen, categorieën met weinig sociaal vertrouwen. Interactieve planvorming zal op het vertrouwen van deze Zeistenaren in de gemeente geen invloed hebben.

Deze tweede conclusie verontrustte Schepers. Lag in de afzijdigheid van deze groepen niet de kiem van een nog veel diepere legitimiteitscrisis?

Met het artikel ‘Vertrouwen op de gemeente Zeist’ is het onderwerp ‘Vertrouwen’ in de bundel afgesloten en daarmee de bundel als geheel. Dit was het laatste artikel van de negendelige reeks op basis van de ‘Verantwoorden, veranderen en vertrouwen’.