“Alleen al het netwerk is de investering waard”

Een waardevol netwerk en de nieuwste inzichten op het gebied van strategie, innovatie, governance en leiderschap. Dat zijn volgens Joël van Raak, directeur-bestuurder van adviesorganisatie Edux Onderwijspartners, de belangrijke opbrengsten van het Programma voor Bestuurders in Publieke en Non-profit Sector (PBPN). Sinds december 2015 neemt zij deel aan dit senior managementprogramma voor bestuurders in het publieke domein.

Wat vind je waardevol aan het programma?
Dat TIAS aansluit bij wat op dit moment actueel is. Het is geen verouderde kennis, het gaat over de meest recente ontwikkelingen en wat er op ons afkomt. Het programma is bovendien erg gericht op toepasbaarheid. De hoogleraren vertalen de theorie steeds naar de praktijk: waar lopen wij nu tegenaan en wat zijn hun eigen ervaringen daarmee? Die mix is geweldig. Per leergang wordt met ons geëvalueerd. Voldoet het programma nog aan onze verwachtingen, waar hebben we behoefte aan? Dan worden er ook gewoon andere sprekers ingezet of wordt er iemand gewisseld. Ik heb bij deze masterclasses echt het gevoel dat ze op maat zijn gemaakt.

Dit programma onderscheidt zich door exclusieve dinner speeches. Vind je die waardevol?
Tijdens de dinner speeches delen topbestuurders heel openhartig hun persoonlijke inzichten en leerervaringen: maak deze fout niet, of als ik het over mocht doen… Daar zit een kwetsbaarheid in. Ik vind het een voorrecht om daar als groepje naar te mogen luisteren. Er worden soms hele precaire zaken besproken, verhalen die niet in de media naar buiten zijn gebracht. Wat is er nu werkelijk gebeurd? Waar kun je als bestuurder van leren? Je wordt in vertrouwen genomen.

Veel indruk maakte Elanor Boekholt-O'Sullivan. Zij is kolonel bij het ministerie van Defensie en hoofd Innovatie. Dan staat daar dus een vrouw met ballen, die vanuit de praktijk vertelt hoe je een veranderingstraject in gang zet in een strakke organisatie. Ik heb daar nog dagen aan terug gedacht. Een andere spreker was een voormalig bestuurder van een groot ziekenhuis. Een zwaargewicht, maar met zo’n warm hart voor mensen. Heel bijzonder.

In welke zin profiteer je van de groep?
Alleen al het netwerk maakt het programma de investering waard. Bij de samenstelling van de groep is zorgvuldig gelet op een grote diversiteit en een hoog niveau. Juist doordat je met een groep bent, krijg je nieuwe inzichten. Het gaat om peer learning: leren van elkaar, ervaringen uitwisselen, interactie. We willen dat na het programma zeker in stand houden. Daarom hebben we op eigen initiatief intervisiegroepen gemaakt. Ook hebben we buiten de modules om contact om elkaar te helpen op casussen.

Welk inzicht heeft het programma je gegeven?
Wat ik er vooral uit heb gehaald, is de integriteit die je moet hebben als bestuurder. Steeds komt dat thema terug, in alle modules en bij de dinner speeches. Wees bescheiden, maar vastberaden. Intuïtie is opgebouwde expertise, durf daarop te vertrouwen. Wat ik ook heel mooi vond was het inzicht: een consensuscultuur is dodelijk voor een onderneming. Dus omarm die kritische feedback, organiseer tegenspraak, vraag om scherpte. Dat betekent dat je slechts een beperkte afstand moet hebben tussen bestuur en de Raad van Toezicht. Het toezichthoudend orgaan is ervoor om je te prikkelen en uit te dagen. Het heeft helemaal geen zin om elkaar naar de mond te praten.

Het is niet overal gebruikelijk om elkaar aan te spreken.
Precies dáár hebben we het dan samen over in de groep. In alle vertrouwen deel je met elkaar dat je dat moeilijk vindt. Dat stuk ‘mens zijn’, je kwetsbaarheid, daar is ruimte voor in het programma. Een andere kwestie die we bespreken, is de beeldvorming rond een bestuurder. Als bestuurder lig je onder een vergrootglas. Hoe maak je bepaalde keuzes en wat voor beeld roep je daarmee op bij de buitenwereld en bij de mensen die bij jou werkzaam zijn? In alle veiligheid bespreken we dat met elkaar.

Kun je een concreet voorbeeld geven van hoe het programma je beleid heeft veranderd?
Tijdens een creatieve sessie onder leiding van de Technische Universiteit Eindhoven ben ik - via een van de andere deelnemers - in contact gekomen met iemand van de PO-Raad, de sectororganisatie voor het primair onderwijs. Die heeft mij persoonlijk geholpen om op het gebied van ict en techniek andere keuzes te maken dan ik tot dan toe in mijn strategische koers had opgenomen. Als ik niet aan deze masterclasses had deelgenomen, dan was ik een andere weg in geslagen dan waar ik nu op heb ingezet.

Word je door deelname aan dit programma een betere bestuurder?
Je bent beter voorbereid op wat er op je af gaat komen. Op basis van toekomstscenario’s leer je de strategie van je organisatie gericht te bepalen. Daarbij gaat heel veel aandacht uit naar het creëren van draagvlak en betrokkenheid bij je collega’s. Het gaat over sense giving, taal geven aan je visie en daar acties aan verbinden. Ik ben nu meer bezig met de lange termijnvisie. Waar gaan we heen, in plaats van elke keer achter de feiten aanlopen.

Zou je dit programma aanraden aan anderen?
Ik zou het bijna een verplichting vinden voor elke bestuurder om dit te doen. TIAS leidt een nieuwe generatie bestuurders op. Iedereen zou deze kans moeten krijgen. Het is goed te combineren met je werkzaamheden, want je hoeft niet te studeren of opdrachten te maken. Het programma is top gefaciliteerd: luxe zonder dat het overdreven is. En als je een suggestie ter verbetering hebt, wordt dat meteen opgepakt. Dit programma legt voor mij als bestuurder de basis voor de toekomst. Vanuit deze uitgangspunten wil ik leiding geven aan een organisatie.

Programma voor Bestuurders in Publieke en Non-profit Sector

In het Programma voor Bestuurders in Publieke & Non-Profit Sector worden senior bestuurders uitgedaagd om gezamenlijk na te denken over dilemma’s op strategisch niveau.

Lees meer over dit programma