Toen AI de wereldkampioen schaak versloeg
Van schaakbord tot bestuurskamer: Kasparovs visie op AI en strategie
In 1997 verloor wereldkampioen schaken Garry Kasparov van Deep Blue, een supercomputer gebouwd door IBM. Voor het eerst versloeg een machine de menselijke nummer één in een intellectuele denksport. Voor velen voelde het als het einde van menselijke superioriteit in strategisch denken. Maar Kasparov zag iets anders. In plaats van zich te verzetten tegen technologie, koos hij ervoor zich erin te verdiepen. Hij vroeg zich niet af hoe hij had kunnen winnen, maar hoe hij kon samenwerken met de kracht die hem versloeg.
Juist dáár ligt de kern van de moderne strategie. Het stelt leiders in staat vooruit te denken en strategieën te ontwikkelen die zowel innovatief als wendbaar zijn. Precies hierop richt de nieuwe Masterclass Strategie & AI voor Executives zich, onder leiding van kerndocent en expert Jeroen de Flander.
Van tegenstander naar teamgenoot: Kasparov’s inzicht
Zo ontstond 'centaur chess': een combinatie van menselijke intuïtie en machinale rekenkracht. Kasparov ging experimenteren met teams waarin schakers met een gewone laptop het opnamen tegen grootmeesters én tegen krachtigere AI. Wat bleek? De winnaars waren niet de sterkste spelers of de beste systemen, maar de duo's die het beste konden samenwerken. De kunst lag in samenwerking, niet in kracht.
Hoe twee amateurs de wereld verbaasden
In 2005 organiseerde online schaakplatform Playchess.com een open toernooi waarin menselijke spelers, computers en mens-machine teams — zogenaamde centaurs — tegen elkaar streden. Tot ieders verbazing wonnen niet de grootmeesters, en ook niet de krachtigste supercomputers. Het toernooi werd gewonnen door twee amateurspelers: Steven Cramton en Zackary Stephen. Ze beschikten niet over uitzonderlijke schaakskills, noch over de beste software. Wat ze wel hadden, was een uitgekiend werkproces: ze wisselden razendsnel tussen meerdere AI-engines, wisten wanneer ze de machine moesten negeren, en stuurden voortdurend bij. Hun winst toonde glashelder aan: het is niet de slimste speler of het krachtigste algoritme dat wint, maar wie het beste samenwerkt.
De les voor leiders van nu
Dat principe is vandaag relevanter dan ooit. In plaats van te vragen: "Hoe zal AI ons vervangen?", kunnen leiders beter vragen: "Hoe kunnen we als team met AI sterker worden dan ooit?" Kasparov’s ervaring is geen voetnoot in de schaakgeschiedenis, maar een gids voor hoe leiders kunnen omgaan met technologie die onze strategische besluitvorming ingrijpend verandert.
Van bedreiging naar bondgenoot
Het is verleidelijk om AI te benaderen als iets dat 'onze rol' overneemt. Maar dat is een beperkte blik. Wie AI slim inzet, ontdekt dat er nieuwe rollen ontstaan — taken die alleen mogelijk zijn dankzij de combinatie van mens en machine. Net zoals in de zeilsport, luchtvaart of chirurgie, geldt ook hier: technologie maakt je niet zwakker, het maakt je preciezer. Sneller. Slimmer. Maar alleen als je weet wanneer je zelf aan zet moet blijven.
Kasparov’s houding na zijn nederlaag is een les in leiderschap. Hij werd geen anti-technologie activist, geen nostalgische romanticus die de oude tijd wilde herstellen. Integendeel. Hij werd een voorvechter van samenwerking tussen mens en machine. Hij schreef boeken, gaf keynotes, en daagde bedrijven en denkers uit om voorbij de angst te kijken. Zijn boodschap: de echte kracht zit in de combinatie.
Waar liggen jouw AI-kansen?
Denk even aan je eigen organisatie. Waar liggen jouw ‘centaur’-kansen? Waar kun je menselijke ervaring koppelen aan de snelheid, rekenkracht of patroonherkenning van AI? Waar kun je sneller leren, beter voorspellen of slimmer beslissen — niet dankzij technologie alleen, maar dankzij de manier waarop je ermee samenwerkt?
De strategie van de toekomst zal niet bepaald worden door of je AI gebruikt, maar hoe. Kasparov's verhaal toont dat wie verliest, niet verloren is. Wie samenwerkt, kan winnen op een nieuw niveau. En net als bij schaken, telt niet alleen de eerste zet, maar het hele spelverloop. Wie AI strategisch weet te plaatsen in zijn organisatie, speelt op lange termijn een ander spel dan wie enkel denkt aan directe winst.
Vijf lessen van Kasparov voor leiders:
1. Vecht niet tegen AI, werk ermee samen
AI is geen vijand, maar een partner. Net zoals Kasparov, kun je de nederlaag omzetten in een nieuw begin als je bereid bent de kracht van samenwerking te zien. Begin klein: laat AI meedenken in je jaarlijkse strategische reviews of als sparringpartner voor marktanalyses. Je hoeft geen schaakkampioen te zijn om de samenwerking te starten. Denk aan AI als copiloot — niet als vervanging van de piloot, maar als iemand die helpt bij turbulentie en richting.
2. Creëer centaur-rollen in je organisatie
Zoek taken waar mens + machine elkaar versterken. Denk aan recruiters die AI gebruiken om bias te verminderen, of beleidsmakers die scenario’s simuleren. Marketingteams kunnen AI inzetten om klantgedrag te voorspellen. HR-teams kunnen personeelsbehoud analyseren. De kracht zit in het ontwerpen van werk waarin beide perspectieven – analytisch en menselijk – evenwaardig zijn. Zorg dat teams weten wanneer ze AI moeten volgen, en wanneer ze kritisch moeten zijn.
3. Train je team in hybride denken
Hybride denken vereist nieuwe vaardigheden. Combineer analytisch vermogen met technologische geletterdheid en leer beslissingen nemen in een data-verrijkte context. Organiseer simulaties of scenariospelletjes waarin teams leren om AI als bondgenoot te gebruiken in plaats van als black box. Cultiveer nieuwsgierigheid, niet enkel efficiëntie. Laat mensen experimenteren met AI-tools zonder druk — het bouwen van vertrouwdheid is essentieel voor wendbaarheid.
4. Optimaliseer voor samenwerking, niet voor vervanging
AI hoeft geen banen te schrappen, maar kan bestaande rollen verrijken. Laat technologie mensen versterken — niet vervangen. Ontwerp processen waarin AI inzichten aanreikt, maar de mens het laatste woord heeft. Een arts met een AI-diagnosetool is niet zwakker — maar beter gewapend. Hetzelfde geldt voor leiders. AI die suggesties geeft voor risicoanalyse of budgetallocatie verandert niet wie beslist, maar verruimt het speelveld waarop je beslist.
5. Herdefinieer wie 'de beste' is
In een AI-tijdperk draait het niet om het slimste individu, maar om het best afgestemde duo. Zoals bij Kasparov: de winst zit in synergie. Vraag niet wie het meest weet, maar wie het beste kan schakelen tussen menselijk oordeel en technologische input. Winnaars van morgen zijn niet de snelste denkers, maar de beste samenwerkers. Organisaties die de definitie van excellentie durven herschrijven — van kennisdrager naar koppelingsspecialist — zullen de toon zetten.
Kasparov had kunnen wegzakken in nostalgie over menselijke dominantie. Maar hij koos ervoor om te leren, te combineren en te innoveren. Zijn les is helder: strategie in het AI-tijdperk vraagt geen overgave, maar spelinzicht — en de moed om samen te werken met wat je eerst bedreigend vond. Niet als verlies, maar als transformatie.
En jij? Heb jij al een plan om samen met AI te leren denken? Of hou je nog vast aan een bordspel zonder extra speler?
Benieuwd hoe jij jouw organisatie strategisch kunt versterken met AI?