3 faciliterende factoren voor zelfregie in de zorg

Hoe zorg je als leidinggevende of bestuurder dat jouw zorgorganisatie van betekenis blijft? Het antwoord: blijven meebewegen met de verkeerstromen van verandering, ofwel paradigmaverschuivingen, in de samenleving en de zorg. Een van de relevante paradigmaverschuivingen op dit moment is de ontwikkeling en positionering van zelfregie. In deze blog geeft Peter van der Voort een korte introductie op deze paradigmaverschuiving en de factoren die zelfregie faciliteren in de zorg. 

Beweging naar eigen regie en zelfsturing

Met de toenemende welvaart en de ontwikkeling op het gebied van informatisering en communicatie, is individuele sturing op allerlei gebieden voor iedereen steeds makkelijker geworden. De wereld en het eigen leven voelen daardoor steeds meer als maakbaar. Vertaald naar de zorg en andere sectoren werden in lijn hiermee de eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid meer aangesproken en voor de samenleving als geheel geïntroduceerd als de participatiesamenleving. Deze paradigmaverschuiving in de samenleving laat zich ook in de zorg zien. Ook daar is, zeker de laatste jaren, een verschuiving naar eigen regie en zelfsturing gaande. 

Zorgvrager en zorgverlener aan zet

Om als zorgvrager eigen regie te kunnen uitoefenen zijn zowel de zorgvrager zelf als de zorgverlener aan zet. Drie factoren zijn hierbij faciliterend.

1. Gezondheidsvaardigheden
De basis van gezondheidsvaardigheden bestaat uit voldoende vaardigheid in het zelf verzamelen van zorggerelateerde informatie, deze op waarde te schatten, te begrijpen en te gebruiken in besluitvorming en uitvoering. Het begrijpen van de informatie die door zorgverleners wordt gegeven, is daarbij een basisvoorwaarde.

2. Betrokkenheid
Betrokkenheid van de zorgvrager is essentieel in het uitoefenen van zelfregie. Als een betrokkene een passieve houding aanneemt of zorg mijdt is het nemen en uitoefenen van zelfregie niet of moeilijker mogelijk. Zorgverleners moeten daarom actief een inschatting maken van de mate van betrokkenheid die zorgvragers willen aannemen.
 
3. Bekrachtiging
Een vaardige en betrokken zorgvrager levert nog niet vanzelf een bekrachtigde zorgvrager. Eigen regie moet weliswaar door een persoon zelf uitgevoerd worden, maar speelt zich altijd af in de interactie met de zorgverlener, de zorgorganisatie en de sociale context. Er is dus ook een expliciete rol voor zorgverleners en zorgorganisaties om eigen regie een plaats te geven en mogelijk te maken.

Een gezamenlijk perspectief van zorgverlener en zorgvrager is vaak anders dan het perspectief van de zorgverlener alleen.

Samen beslissen over passende zorg

Alleen door eigen regie een centrale plaats te geven, kan gekomen worden tot samen beslissen over zorg die past bij de levensdoelen van de patiënt.  Een gezamenlijk perspectief van zorgverlener en zorgvrager is vaak anders dan het perspectief van de zorgverlener alleen. Dat betekent soms ook dat van bepaalde zorg, die technisch geleverd zou kunnen worden, wordt afgezien omdat deze niet of niet voldoende bijdraagt aan de oplossing van de problemen van de zorgvrager.

Besluitvorming door zorgvrager 

Nu is een veelgehoord argument tegen samen beslissen dat zorgvragers inhoudelijke kennis missen om verantwoord keuzes te maken. Feitelijk is dat het geval. Het is dan ook aan de zorgverleners om voldoende informatie specifiek voor de gegeven omstandigheid en persoon te geven om besluitvorming door de zorgvrager mogelijk te maken. Ook als zorgvragers het moeilijk vinden om mee te bepalen, kan een gezamenlijke besluitvorming plaatsvinden. Zorgverleners kunnen bijvoorbeeld door een gedegen inschatting te maken van hoe een zorgvrager in het leven staat de mogelijkheden wegen en dit met advies voorleggen aan de zorgvrager. Bijvoorbeeld: ‘In uw omstandigheid met uw kijk op het leven zou het mijn advies zijn om ...’ 

Zelfregie een centrale plaats geven

Wat is er binnen jouw organisatie aan beweging nodig om zelfregie een centrale plaats te geven zodat samen beslissen met de zorgvrager daadwerkelijk mogelijk wordt? En, hoe verhoudt zich dit tot andere relevante paradigmaverschuivingen in de zorg en het overkoepelende streven naar betaalbare en toegankelijke zorg voor iedereen?

---

Maak uitgebreid kennis met zelfregie en 3 andere actuele paradigmaverschuivingen in de zorg

In het whitepaper “4 bepalende paradigmaverschuivingen voor duurzame oplossingen in de zorg” van Peter van der Voort, maak je uitbreid kennis met zelfregie en drie andere paradigmaverschuivingen die relevant zijn voor de uitdagingen waar de zorgsector op dit moment voor staat. Deze kennis stelt je in staat duurzame oplossingen te creëren voor veel operationele problemen en strategische vraagstukken in je eigen zorgorganisatie. Dit leidt tot meer rust, ruimte voor innovatie en kwaliteitsbeleid, vermindering van de werkdruk en meer werkplezier. 

Download whitepaper

---

Meer inzichten en handvatten voor duurzame oplossingen in de zorg 

In het boek “Zorg voor transitie, Naar passend leiden, organiseren en waarderen in de gezondheidszorg” vind je veel meer inzichten en handvatten om binnen de eigen organisatie en samenwerkingsverbanden waarin jouw organisatie acteert, tot duurzame oplossingsrichtingen te komen voor actuele operationele en strategische vraagstukken. Peter van der Voort tekent naast Nardo van der Meer en Mirella Minkman voor de redactie en is auteur van het hoofdstuk “Paradigmaverschuivingen in de zorg” waar deze blog op is gebaseerd.

Meer informatie over het boek Zorg voor transitie, Naar passend leiden, organiseren en waarderen in de gezondheidszorg. 

---

Wil jij je verantwoordelijkheid voor strategische besluitvorming vergroten?

In de deeltijd Master of Health Administration biedt TIAS vanuit een overkoepelende visie, gecombineerd met kennis van huidige ontwikkelingen in de zorg, bestuurskunde, bedrijfskunde, zorgeconomie, organisatiepsychologie en andere relevante vakgebieden, een compleet spectrum aan specifieke zorginhoudelijke kennis voor een breed strategisch kader. Daarnaast leer je hoe je complexe vraagstukken effectief kunt oplossen door theoretische basismodellen te combineren met een analytische benadering en dit te verbinden aan je eigen praktijk.

Download brochure Master of Health Administration »