Wat je kunt leren van startups over duurzaamheid

Grote gevestigde bedrijven hebben vaak moeite met het verduurzamen van hun organisatie. De samenwerking zoeken met sociale ondernemingen of startups kan zorgen voor een doorbraak in dit proces. Wouter Scheepens van TIAS School for Business and Society noemt de voordelen van de samenwerking tussen groot en klein. 

Een traditionele woningthermostaat geeft slechts beperkte informatie over het energieverbruik. In deze moderne tijd, waarin duurzaamheid hoog in het vaandel staat, willen huiseigenaren méér inzicht in hun energieverbruik. Een bedrijf dat veel waarde hecht aan duurzaamheid is Eneco. Eneco stuitte tien jaar geleden op een innovatieve oplossing: de slimme thermostaat Toon. Toon is ontworpen en ontwikkeld door de Amsterdamse startup Quby.

De thermostaat toont bewoners exact op welke manier zij thuis kunnen besparen op energie. ‘We hadden dat zelf niet kunnen doen’, aldus CEO van Eneco Jeroen de Haas in een interview met Froukje Jansen. ‘Maar wij hebben dat idee vrij snel opgepakt en inmiddels naar 200.000 klanten gebracht. En dat hadden zij weer niet gekund’.

Economische norm

Het partnership tussen Eneco en Quby is een goed voorbeeld van hoe je als grote organisatie kunt profiteren van sociale ondernemingen of startups. Dit soort samenwerkingen kunnen op het gebied van verduurzaming erg vruchtbaar zijn.

Het proces om te verduurzamen wordt door grote organisaties vaak als lastig ervaren, aangezien de processen doorgaans naar economische normen zijn vastgesteld. Omdat er intern veel verschillende belangen spelen, komen veranderingen moeilijk van de grond. Daarnaast worden innovatieve ideeën vaak in stappen ingevoerd, wat soms als gevolg heeft dat de transformatie naar duurzame productiemethoden niet tijdig wordt gemaakt. Zo loop je nieuwe kansen op het gebied van verduurzaming mis.

Profiteren

Als grote samenwerkingspartner heb je vaak een grotere rol dan enkel toegang bieden tot grotere markten. Sociale ondernemingen en startups profiteren ook van de zakelijke, financiële en technische kennis van hun partner. Een voorbeeld hiervan is het partnership van DSM met Niaga, een Nederlandse startup.
Niaga had een innovatieve techniek ontwikkeld voor het verduurzamen van tapijt, maar kreeg het project helaas niet opgeschaald. ‘En daar zijn wij toevallig heel goed in’, aldus Dimitri de Vreeze, lid van de raad van bestuur van DSM in een interview met Management Scope. ‘Wij zagen het zitten en zijn erin gestapt.’
Een partnership met een startup brengt een frisse wind mee, waar de grote partner van kan profiteren. Doordat startups ‘out of the box’ denken, kunnen vastzittende patronen in grote organisaties doorbroken worden.

Toch is dit soort partnerships lang niet altijd een garantie voor succes. Er zijn minstens net zo veel mislukkingen geweest als er successen zijn behaald. Dit is echter nog niet breed onderzocht. ‘Het afgelopen jaar heb ik een literatuurstudie gedaan en interviews afgenomen om meer te weten te komen over de randvoorwaarden voor een vruchtbare samenwerking. Dit leverde de volgende voorlopige conclusies op’, aldus Wouter Scheepens.

# Gelijkgestemd

Voor een succesvolle samenwerking tussen een gevestigde organisatie en een sociale onderneming of startup, is het belangrijk ervoor te zorgen dat beide partijen op meerdere niveaus gelijkgestemd zijn. De filosofie van de organisatie en de waarden moeten bij elkaar passen. Ook moeten de praktijkdoelen bij elkaar aansluiten.

Welk doel wil je bereiken met de samenwerking? Hoewel wederzijds vertrouwen een belangrijke voorwaarde voor succes is, moeten er met betrekking tot de onderlinge verwachtingen duidelijke afspraken worden gemaakt. Alleen dan is het mogelijk om een goede inschatting te maken over de hoeveelheid tijd en moeite die in het gemeenschappelijke project kan worden gestoken.

# Ruimte geven

Een belangrijke reden waarom dit soort samenwerkingen mislopen, is dat de grote partij te dominant wordt, en de startup door de corporate cultuur opgeslokt wordt. De betrokken organisaties moeten elkaar ook genoeg ruimte geven en ieders unieke bijdrage accepteren. Als innovatie bijvoorbeeld de verantwoordelijkheid is van de startup, moet de partner daar niet te dicht op gaan zitten.

# Lerend vermogen

Ondanks de gemeenschappelijke doelen en waarden zullen er altijd verschillen zijn tussen de startup en jouw organisatie. Deze verschillen zullen de onderlinge acceptatie testen. Het kan ook voorkomen dat de omstandigheden wijzigen, waardoor je verwachtingen en doelen bijgesteld moeten worden.
Het lerend vermogen is daarom een doorslaggevende succesfactor. Dat zaken anders lopen dan de planning is niet ongebruikelijk, het is vooral de vraag hoe beide partijen hier mee omgaan.

De plover bird en de krokodil

Het beste voorbeeld hiervan is dat van de plover bird en de krokodil. De plover bird is het vogeltje dat etensresten wegpikt tussen de tanden van de krokodil. Er is sprake van een symbiotische relatie tussen de dieren waar beide profijt van hebben.

De samenwerking tussen een groot en een klein bedrijf heeft in de ideale situatie een soortgelijke balans. Het is echter gemakkelijk om deze balans te verstoren, bijvoorbeeld als de grote partij te veel zijn zin doordrukt, of als de kleine partij te veel ‘haalt’ en te weinig ‘brengt’. Wanneer de balans weg is, kan de samenwerking snel omvallen.

Het is van belang dat samenwerkingen goed worden onderhouden. Blijf onderling de verwachtingen managen en de resultaten met elkaar overleggen. Als de balans tussen de kosten en baten verdwijnt, moet je bijtijds bijsturen.

Als de samenwerking goed wordt bewaakt, is het mogelijk dat beide organisaties blijvend profijt hebben van elkaars sterke eigenschappen. De kleine partij kan zijn ideeën op een veel grotere schaal uitvoeren dan alleen. En als grote partner kun je een beslissende versnelling geven aan je, anders vaak zo taaie, verduurzamingsproces. Dit kan een grote invloed hebben op de marktpositie en organisatiecultuur van je organisatie.

EEN OPLEIDING OP HET GEBIED VAN DUURZAAMHEID?

Als School for Business and Society is het onze missie om leiders te vormen die een positieve impact hebben op de maatschappij door organisaties te transformeren. Bekijk onze opleidingen op het gebied van duurzaamheid. 

Over de auteur

Wouter Scheepens is adjunct-professor aan TIAS School for Business and Society en medeoprichter van adviesbureau Steward Redqueen.