Laat commissarissen discussie met accountants aangaan

Afgelopen jaar stond de accountant volop in de belangstelling. De werkgroep Toekomst Accountantsberoep (2014) kwam met een advies ter verbetering van de accountantscontrole, de AFM (2014) publiceerde onderzoek over de Big 4 accountantskantoren, en minister Dijsselbloem kondigde een aantal wettelijke maatregelen aan. In deze aandacht lijkt echter de toegevoegde waarde van de accountant voor het werk van de commissaris nog onderbelicht. De commissaris wordt ook steeds meer als de opdrachtgever van de accountant gezien en moet dus een mening hebben over het functioneren van de accountant. Op Mejudice.nl zeggen Mijntje Lückerath-Rovers en Auke de Bos dat commissarissen veel meer het gesprek zouden moeten aangaan met accountants om te profiteren van kennis en kunde van accountants.

Beeld: © Nationale Beeldbank

De mening van commissarissen

Onlangs publiceerden wij voor de achtste maal het Nationaal Commissarissen Onderzoek. Dit jaar stond de relatie tussen de commissaris en accountant centraal. In het onderzoek werd onder meer ingegaan op de rol van de commissaris bij de selectie en benoeming van de accountant, hoe en op welke terreinen de accountant voor de commissaris van toegevoegde waarde kan zijn, en natuurlijk hoe dit eventueel kan worden verbeterd. Ongeveer 300 commissarissen uit meerdere sectoren deden mee aan het onderzoek, waarmee dit onderzoek het meest omvangrijke onderzoek onder commissarissen in Nederland is en een breed beeld geeft over meerdere sectoren waarin commissarissen actief zijn. De commissarissen in het onderzoek hebben gezamenlijk meer dan 880 commissariaten, en gemiddeld hebben ze 10 jaar ervaring als commissaris.

Belang accountant

Eén van de vragen in het onderzoek richtte zicht op het belang en de waardering voor het werk van de accountant voor het eigen functioneren van de commissaris. Commissarissen hebben via de diverse governance codes een reeks taken opgedragen gekregen waaronder bijvoorbeeld het toezicht houden op strategievorming, risicobeheersing, financiële verslaggeving en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ook benoemen en beoordelen de commissarissen meestal de bestuurders, en zijn zij steeds vaker alert op gewenst gedrag en een juiste cultuur binnen de organisatie. Om als commissaris over deze onderwerpen een oordeel te vormen, wordt van verschillende bronnen gebruik gemaakt. Het ligt voor de hand hierbij ook de visie van de accountant te betrekken.

Verdeeld

De commissarissen in het onderzoek zijn echter verdeeld over de rol van de accountant. Er zijn commissarissen die de accountant zien als een veredelde boekhouder; hij moet vooral de controle van de jaarrekening goed uitvoeren en zich verder nergens mee bemoeien. En er zijn commissarissen die de accountant als een volwaardig gesprekspartner zien op onderwerpen zoals uiteraard de jaarrekening en financiele risico’s, maar ook voor de analyses van de toekomstige risico’s, de ontwikkelingen in de sector die van strategische belang zijn en ook voor de analyse van de toon aan de top. Alle commissarissen zijn het eens over de bijdrage van de accountant bij hun toezicht op de financiële verslaggeving en het analyseren van de huidige risico’s, inclusief fraude. En zij waarderen deze bijdrage nu al relatief hoog. Maar andere onderwerpen, en vooral de bijdrage van de accountant bij het beoordelen van de toon van de top van de organisatie, worden niet door iedereen belangrijk gevonden. De bijdrage van de accountant wordt hierbij ook nog relatief laag gewaardeerd.

Onderschatting waarde accountant

Commissarissen kunnen echter profiteren van de kennis en visie van hun accountant, door hen te zien als extra ogen en oren. De accountant is regelmatig in de organisatie aanwezig, kan organisaties met elkaar vergelijken en zal een professionele visie hebben over andere onderwerpen dan alleen de financiële verslaggeving. Bijvoorbeeld over hoe de bedrijfscultuur is, hoe de machtsverhoudingen binnen de ondernemingen tot uitdrukking komen, hoe met financiele-, maar ook strategische risico’s wordt omgegaan, en of de onderneming alert is op toekomstige veranderingen in de sector. In de publicatie ‘De signalerende accountant’ van de Nederlandse Beroepsorganisatie voor Accountants wordt hiertoe het onderscheid gemaakt tussen een professionele opinie en de opinie van een professional. Een professionele opinie is gebaseerd op controlewerkzaamheden en heeft betrekking op de getrouwheid van de jaarrekening. De opinie van een professional is de mening van de accountant over andere onderwerpen en daarin kan de accountant een meer informele rol vervullen. De kennis en ervaringen van de accountant, ook over de toon van de top van de organisatie, kunnen daarbij wel degelijk waarde toevoegen.

Open relatie van belang

Belangrijk hierbij is een open relatie tussen de accountant en de commissaris, waarbij beide functionarissen op voet van gelijkheid bepaalde onderwerpen kunnen bespreken en waarbij beide open staan voor een open dialoog. Als een organisatie de kennis over het reilen en zeilen van zijn bedrijf wil vergroten dan is het in het belang van dat bedrijf commissarissen aan te moedigen om het gesprek met de accountant aan te gaan.

Referenties

Lückerath-Rovers, M. en A. de Bos, 2014, Het Nationaal Commisssarissen Onderzoek 2014, TIAS/Erasmus Universiteit, Tilburg/Rotterdam