De cruciale rol van bestuurders in onderwijsinnovatie

De huidige maatschappelijke en technologische transformaties vragen om duurzame innovaties in de onderwijssector. Het is niet zo dat het nu ontbreekt aan initiatieven voor innovatie. Deze blijken echter regelmatig ongericht of ondoordacht. Voor lonende duurzame innovaties is een dialoog op bestuurlijk niveau een belangrijke voorwaarde. De bestuurder vervult daarin een cruciale rol. Zonder zijn of haar aandacht voor gezamenlijkheid en communicatie tussen bestuur, staf en directeuren, zal een innovatie niet renderen. 

Duurzame innovaties waar de onderwijssector behoefte aan heeft zijn bijvoorbeeld innovaties die bijdragen aan kansengelijkheid voor alle kinderen, ook op de lange termijn, innovaties die het lerarentekort doorbreken en zicht geven op een blijvend passend aanbod van leraren en onderwijsondersteunend personeel. Innovaties die er voor zorgen dat ICT en onderwijs steeds meer voor hetzelfde doel ingezet gaan worden. 

Dit soort impactvolle duurzame innovaties kunnen tot stand komen als in dialoog tussen bestuur, staf en directie, het sociaal kapitaal van een bestuurlijke gemeenschap versterkt wordt en de potentie van bovenschoolse samenwerking benut kan worden. Deze potentie bestaat uit het inzetten van bestuurlijke stafexpertise over de innovatie, het zijn van een platform voor samenwerking en kennisuitwisseling over de innovatie, en het benutten van kennis, middelen en samenwerkingspartners uit de buitenwereld om de innovatie te bestendigen.

Onderzoek naar sociaal kapitaal in po, vo en mbo laat zien dat het nut van samenwerking en het versterken van het sociaal kapitaal op bestuursniveau gezien en gevoeld wordt. Toch blijkt het in de praktijk moeilijk om los te komen van bestaande structuren en manieren van werken. Veelgenoemde knelpunten zijn stafleden die niet worden gevraagd mee te denken, of juist te sturend zijn waardoor er geen effectieve samenwerking tot stand komt. Ook blijkt dat kennisuitwisseling en samenwerking tussen onderwijsdirecteuren niet vanzelfsprekend is, waardoor er geen gedeelde visie op de innovatie ontstaat. Tenslotte wordt het extern sociaal kapitaal door de drukte van alledag onvoldoende benut. 

Om als bestuurder actief te kunnen sturen op een effectieve bestuurlijke gemeenschap waarin innovatie kan renderen, is inzicht nodig in het bestaand sociaal kapitaal en in de interventies die noodzakelijk zijn om dit te versterken. Een manier om sociale verbindingen in kaart te brengen, en zo het gesprek hierover op gang te brengen en het bewustzijn te vergroten, is de sociale netwerkanalyse. De bestuurder kan de gemeenschap versterken door samenwerking te stimuleren, overlegstructuren te initiëren, te zorgen voor rolduidelijkheid, de nodige (externe) contacten te agenderen, maar ook door voorbeeldgedrag te vertonen om een samenwerkingscultuur tot stand te brengen. 

Wil jij in jouw onderwijsorganisatie een klimaat creëren waarin innovatie kan renderen? Denk en vraag door met onderstaande aanzet. Never stop asking!
• Hoe behulpzaam is de netwerkstructuur van jouw organisatie momenteel voor innovatie? 
• Kun je zelf een onsuccesvolle innovatie in je eigen organisatie noemen? Waar lag het aan dat deze niet rendeerde? 
• Hoeveel aandacht is er in jouw organisatie voor het vormgeven van goede samenwerking tussen bestuur, staf en management? Hoe kan jij als de bestuurder hierin een (nog) activerende(r)e rol spelen? 

Tijd voor Transitie

Dit is een samenvatting van het hoofdstuk “De toegevoegde waarde van bestuurders bij innovaties in het onderwijs” uit het boek “Tijd voor Transitie, 25 inzichten voor business and society”.

Auteur van het hoofdstuk is dr. Margriet van der Sluis, assistant professor en manager van de opleidingen op het gebied van onderwijs, governance, en de publieke & non-profit sector bij TIAS. 

Transformatie-mindset

Als School for Business and Society is ons doel ‘to develop leaders to serve society by transforming business’. We zijn ervan overtuigd dat transformatie het enige mogelijke antwoord is op de uitdagingen van onze tijd. Als bestuurder in het onderwijs een klimaat kunnen creëren waarin innovatie rendeert, is een onmisbare kwaliteit van sustainable innovation, een van de vier competentiegebieden die je in elk TIAS-programma tegenkomt en waarmee jij een transformatie-mindset ontwikkelt.

Benieuwd naar onze opleidingen?

Bekijk ons portfolio »