Waarom is transparantie zo moeilijk in ziekenhuizen?

Meer transparantie in de resultaten van behandelingen in ziekenhuizen blijft een probleem. Volledige openheid is nog steeds zeldzaam en moet vaak worden afgedwongen. Immers, in de resultatendiscussie kennen we maar drie soorten cijfers: goede, slechte en geen cijfers. Bij gebrek aan transparantie wordt gewezen naar ziekenhuizen en medisch specialisten. Maar is dit terecht? Is het wel menselijk falen of laat de techniek ons in de steek?

Alles voor de goede cijfers

Ziekenhuizen delen graag goed nieuws. Dat geldt dus ook voor goede behandelresultaten. Ziekenhuizen die uit eigen vrije wil met slechte resultaten naar buiten komen, bestaan niet. Deze schijnbare transparantie heeft natuurlijk allerlei redenen en dient andere belangen dan het belang van de patiënt. Criticasters van transparantie wijzen hier dan ook op. De drang naar uitstekende behandelresultaten zou kunnen leiden tot een negatieve patiëntselectie. Risicovolle behandelingen bij ernstig zieke patiënten zouden worden geweigerd om maar te zorgen dat de cijfers goed blijven.

Zelf ben ik daar niet zo bang voor. Het overgrote deel van de in Nederland werkzame artsen heeft echt het belang van de patiënt voor ogen. Voorwaarde is wel dat artsen hun patiënten autonoom en onafhankelijk kunnen blijven beoordelen en behandelen naar de geest van de eed van Hippocrates. In dit kader is vrije vestiging van medisch specialisten echt zo slecht nog niet.

Slechte cijfers

Indien resultaten van bepaalde behandelingen onder de maat zijn, is dat vaak wel bekend in de ziekenhuizen zelf. Het vermoeden van mindere resultaten ‘hangt’ in de lucht. Professionals vermoeden het, directies vermoeden het en als het een langdurig probleem is, dan vermoeden de patiënten het uiteindelijk ook. Het moment dat ‘vermoeden’ overgaat in ‘bewijs’ naar ‘actie’ is cruciaal. Dit vraagt een proactieve houding van een organisatie. Maar actief op zoek gaan naar fouten en slechte resultaten zit onvoldoende in het ‘ziekenhuisbloed’. Goede resultaten vieren we, slechte resultaten negeren we liever of - erger nog - we praten ze op allerlei manieren goed.

Geen cijfers

Als laatste is er dan nog de categorie ‘geen cijfers’. Niet weten hoe je resultaten zijn is onacceptabel. Alsof ziekenhuizen geen idee hebben waarmee ze bezig zijn, zo komt het over. Dat vraagt wel enige nuance. De afgelopen jaren is de zorg veel complexer geworden. Grote hoeveelheden nieuwe (informatie)technologieën zijn onze ziekenhuizen ingedragen en dat heeft geleid tot een stroom van meetbare parameters. Echter, leveranciers bouwen hun software en apparatuur nog steeds zo dat er geen sprake is van vrije uitwisseling van vitale gegevens tussen de systemen onderling zoals bijvoorbeeld ziektegeschiedenis, huidig medicatiegebruik, bloeddruk, onderzoeksresultaten, röntgenfoto’s, bloedwaarden enzovoort. De systemen communiceren niet met elkaar! Hoe gebruikersonvriendelijk en patiëntonveilig wil je het hebben? En erger: ziekenhuizen en medisch specialisten accepteren dit gewoon! Helaas is dit een mondiaal probleem. Wereldwijd investeren we jaarlijks miljarden in onveilige ziekenhuistechnologie!

Transparantie is essentieel

Johns Hopkins University-hoogleraar en intensivist Peter Pronovost gebruikte onlangs de volgende vergelijking: “Stel Boeing bouwt een nieuw type vliegtuig. Bij het monteren van het landingsgestel vragen ze de leverancier naar het proces van communicatie tussen het landingsgestel en de cockpit. Denkt u echt dat Boeing genoegen neemt met het antwoord dat de piloot gewoon het raampje moet openschuiven en even moet kijken of het al uitgeklapt is?” Dat is namelijk wel wat we dagelijks vragen van professionals: doet de apparatuur datgene wat ze moet doen, weten alle andere apparaten dat ook en kunnen we dit controleren? Een aantal fabrikanten erkent inmiddels hun verantwoordelijkheid in deze en heeft een convenant tot uitwisseling en openheid gesloten. Dit vraagt navolging want: transparantie is essentieel!

Dit artikel verscheen ook op Skipr.nl