Duitsland als voorbeeld voor bloedmanagement

Het is zinvol om de Duitse situatie aangaande bloedmanagement eens onder de loep te nemen als alternatief voor het Nederlandse model, zegt bijzonder hoogleraar Rob Slappendel.

Beeld: © Nationale Beeldbank

Nederlands bloed is het duurste bloed in Europa. Nederlandse zorginstellingen betalen 214 euro voor één zakje bloed (rode bloedcellen). Ter vergelijking: Duitsers betalen 85 euro per zakje.

Voor ziekenhuizen is dit prijsverschil enorm. Kijk naar het Amphia Ziekenhuis in Breda waar jaarlijks 9000 zakjes bloed worden gebruikt. Kosten voor bloed zijn voor Amphia 1,9 miljoen euro. Met de Duitse prijs zou dit 0,7 miljoen euro kosten. Een verschil van 1,2 miljoen euro per jaar.

Dat het Duitse bloed goedkoper is, ligt niet aan de kwaliteit van het bloed. Die is vergelijkbaar. Het ligt ook niet aan de efficiëntie van de Nederlandse dokters. Het aantal bloedtransfusies daalt al sinds 2000, terwijl het aantal ingrepen in Nederland stijgt. Nederlandse patiënten krijgen het minst aantal bloedtransfusies in Europa, daarmee is de efficiëntie in Nederland het hoogst.

Bloedtranfusie heeft negatieve invloed op herstel

Dat zuinige bloedverbruik is goed. Uit meerdere – veelal Nederlandse – studies blijkt dat een bloedtransfusie een negatieve invloed heeft op het herstelproces van de patiënt. Krijgt iemand een bloedtransfusie na een operatie, dan is er een grotere kans op een wondstoornis, de kans op een infectie is groter, de opnameduur is gemiddeld 2,5 dag langer en de kans op overlijden neemt toe. Het maakt niet uit hoeveel bloed iemand krijgt toegediend, na het toedienen van bloed nemen al deze risico’s toe.

Dat het Nederlandse bloed zo duur is, heeft te maken met de monopoliepositie van Sanquin, de bloedbank in Nederland. In 1998 besloot toenmalig minister van gezondheidszorg Els Borst na schandalen van met HIV-besmet bloed de afname en uitgave van bloedproducten voor te behouden aan één nationale bloedbank, Sanquin. Toendertijd was dit het juiste besluit. Inmiddels is de Nederlandse situatie verouderd, zeker ook nu de overheid streeft naar marktwerking in de zorg.

Prijs van zakje bloed wordt verhoogd

Sanquin is zelfvoorzienend, en moet al haar kosten van de dienstverlening in de prijs terug ontvangen. Neemt het aantal bloedtransfusies af door minder bloedinkoop door ziekenhuizen dan verhoogt Sanquin de prijs van een zakje bloed. De zelfvoorzienende organisatie moet dezelfde omzet behouden.

De bloedbank heeft geen concurrentie. Alle producten die ziekenhuizen nodig hebben (medicatie, energie, organen) mogen ze vrij inkopen in Europa, maar voor bloed geldt in Nederland een restrictie; de afname en uitgave van bloedproducten is voorbehouden aan de Sanquin.

Nederlandse ziekenhuizen mogen dus niet hun bloed in Duitsland of België inkopen, waar het bloed veel goedkoper is. Dat de prijs van bloed daar lager ligt, komt door de marktwerking. Voor de afname en uitgifte van bloed heeft Duitsland 2 commerciële bloedbanken, het Rode Kruis en ongeveer 10 universiteitsziekenhuizen. Deze instellingen moeten door marktwerking wel efficiënt organiseren. Een van deze commerciele instellingen vertelde me dat de kostprijs per zakje bloed 50 euro is. Wat een verschil met de kosten die Sanquin maakt.

Belasting vloeit terug naar de maatschappij

Er is meer: de commerciële Duitse bloedverzamelaar maakt winst. Hierover betalen ze 30 procent belasting. Dat vloeit terug naar de maatschappij. En een Duitse bloeddoner krijgt een compensatie van 20 euro voor de afgifte van een zakje bloed (parkeren, reiskosten). In Nederland ontvangt de donor niets.

Een monopoliepositie van Sanquin is niet meer van deze tijd. Het is zinvol om de Duitse situatie voor bloedmanagement eens onder de loep te nemen. Dan maakt zuinig omgaan met bloed de zorg niet alleen patiëntveiliger en beter, maar ook goedkoper op de lange termijn. De trias waar de zorg in Nederland op zit te wachten.

NIEUWE PERSPECTIEVEN VOOR EEN TOEKOMSTBESTENDIGE ZORGSECTOR

De zorgsector is continu in verandering en de impact daarvan op organisaties en de maatschappij is groot. Zorgverlening optimaal organiseren lukt alleen vanuit een overstijgende visie en kennis van de laatste ontwikkelingen in de zorg en management. Met een goed evenwicht tussen een cliëntgerichte, vakinhoudelijke, maatschappelijke en bedrijfskundige benadering.

De opleidingen van TIAS bieden inspirerende theoretische denkkaders en nieuwe perspectieven waarmee jij een bijdrage kunt leveren aan een toekomstbestendige zorgsector.

Bekijk onze opleidingen op het gebied van Zorgmanagement »