Het Drama van Gosselies
Als Vlaming lach ik wel eens met de wijze waarop de Parti Socialiste Franstalig België ondergraaft door het te willen helpen. Zo lanceerden ze de voorbije week een voorstel voor een vierdaagse werkweek met loonbehoud. Sommigen noemen dit visionair. Ik behoud mijn achterdocht tot een gedegen, wetenschappelijke arbeidseconomische analyse een scherpere duiding brengt inzake het waarheidsgehalte van deze electorale oefening.
Het lachen verging me evenwel verleden week. Caterpillar, de Amerikaanse multinational en bouwer van zware machines voor o.m. graafwerkzaamheden, kondigde aan dat het de vestiging in Gosselies nabij Charleroi zal sluiten. De sluiting van Caterpillar haalt de dag erna niet eens de voorpagina van De Standaard. De verjaardag van Angela Merkel's historische uitspraak overheerst de toonzetting op de eerste bladzijde van het NRC Handelsblad van Vlaanderen. Sie haben es nicht geschafft.
De gevolgen zijn nochtans ronduit desastreus voor Charleroi, de symbolische hoofdstad van de Waalse verpaupering. De toekomst oogt onherbergzaam voor de 2.200 medewerkers van Caterpillar die op straat komen te staan – de collateral damage bij de toeleveranciers niet meegerekend. Niet elke grote rups ontpopt zich tot een mooie vlinder.
Een belangrijk deel van de oorzaken valt onder de noemer van het Belgiësyndroom. De vakbonden, zeer machtig in Franstalig België, hebben zonder enige twijfel bijgedragen tot deze beslissing. Het is onverstandig om te pas en te onpas door wilde en minder wilde stakingen op de lange tenen van een Amerikaanse directie te gaan staan. Ook de overheid treft schuld. De Belgische overheid laaft zich voor haar inkomsten aan torenhoge belastingen en compenseert dit met een onbetrouwbaar subsidiebeleid. Verleden week nog raakte bekend dat Johan Van Overtveldt, de Belgische Minister van Financiën, de vennootschapsverlaging wil financieren door o.m. het belastingvoordeel in te trekken dat Audi verkreeg om de nieuwe electrische SUV in Brussel te bouwen. Zo verniel je het internationale vertrouwen in het investeringsmerk België. In een open economie, waar de beslissingscentra van veel ondernemingen zich in het buitenland bevinden, gedragen we ons beter fatsoenlijk en betrouwbaar.
De belangrijkste oorzaak voor het debacle dient evenwel gezocht te worden in het zwakke beleid bij Caterpillar. Mark Thompson, de financieel directeur van Caterpillar, was verleden week onheilsheraut van dienst. Zijn functie geeft aan welk aspect de doorslag gaf. De wereldwijde omzet van Caterpillar kelderde na het topjaar 2012 met 40 %. Heb je dan niet als directie een diploma van onbekwaamheid behaald? Heeft de directie niet getoond niet in staat te zijn de basisvereiste van goed bestuur te realiseren, namelijk het bouwen van duurzame business?
De directie van Caterpillar lost het op zoals verwacht, en zet de stopzetting van de activiteiten in Gosselies hondsbrutaal neer, zonder enige vorm van procedural justice. Multinationals behandelen medewerkers wel vaker als huisvuil, als betrof het personeelsbestand een variabele kost die je op de meest efficiënte wijze opruimt wanneer de roofbouw financieel niet langer rendabel blijkt. Toegegeven, organisaties zijn geen liefdadigheidsinstellingen. Maar ze hebben wel de plicht om op humane wijze om te gaan met hun medewerkers. Joel Bakan heeft in zijn ophefmakende documentaire The Corporation eerder reeds aangetoond dat organisaties zich gedragen als psychopaten.
Grote woorden gebruiken om onbestaande bedrijfswaarden te omschrijven en vervolgens het personeelsbestand onverdoofd te liquideren wekt weerzin op. Verken gerust de website van Caterpillar (www.caterpillar.com). Eén van de drie strategische doelstellingen luidt als volgt: 'Best Team: Our people enjoy a safe and inclusive place to work'. Veilig? Inclusief? We kunnen nu best geen navraag doen bij de 2.200 Caterpillarmedewerkers die op 2 september 2016 naar de kelder van de Maslow-pyramide donderden. Je kunt niet tegelijkertijd duurzaamheid in het vaandel voeren en de organisatie ontmenselijken.
Caterpillar vormt geen uitzondering. Het is amechtig om zien hoe Tim Cook, de CEO van Apple, zich moedig out als homo, maar wild om zich heen schopt wanneer de Europese Commissie een miljardenboete van € 13 miljard oplegt: "Total political crap." Tiens, ook Tim Cook doet een Trumpje. Diezelfde Tim Cook stelde immers drie jaar geleden in een Amerikaanse hoorzitting: “We pay all the taxes we owe — every single dollar. We not only comply with the laws, we comply with the spirit of the laws.” Toen Tim Cook uit de kast kwam, heeft hij zijn fatsoen in diezelfde kast achtergelaten. Misschien heeft hij wettelijk gelijk, maar ethisch gaat hij ronduit in de fout.
Het echte drama van Gosselies is evenwel niet dat dit debacle is gebeurd, maar dat het zich zal herhalen. Niet als economische noodzaak, wel omdat het kan. Het kan omdat diegenen die de grote strategische beslissingen nemen niet de pijn voelen van diegenen die de beslissingen ondergaan. Zij zitten, om Robert Louis Stevenson te parafraseren, nimmer aan het banket van de gevolgen.
Ondertussen brengen bij andere bedrijven adviseurs storytelling in de praktijk opdat de medewerkers de mooie waarden en het rijke erfgoed kunnen oppoetsen. De directie laat diezelfde medewerkers een taalbad nemen in de sjieke waarden die het communicatiebureau heeft verzonnen. In het volgende interview met het vakblad wordt de bedrijfscultuur geroemd. "Onze medewerkers maken het verschil." Vallen de resultaten ernstig tegen, dan maken de medewerkers het verschil het best door te verdwijnen.
Executive Master of Marketing
Rudy Moenaert is Academic Director van de Executive Master of Marketing. Deze master is ontwikkeld voor getalenteerde commerciële professionals die willen excelleren in marketing, management en strategie. Deelnemers leren richting te geven aan strategisch marketingbeleid en deze richting uit te zetten in hun eigen organisatie.
Lees meer over de TIAS Master of Marketing