Versimpel debat over publieke omroep niet

De politieke discussie over de publieke omroepen wordt verkleind tot een discussie over de vraag hoe ernstig het verlies van een deel van de STER-inkomsten is. De prognoses voor de STER zijn ongunstiger dan ooit. Reclame-inkomsten van de publieke omroep bewegen niet mee met het mediagedrag van het publiek. Een bedrag van ongeveer 60 miljoen euro op jaarbasis is een gevoelige vermindering.

Tijdens het Kamerdebat op 27 november suggereerde minister Arie Slob dat de NPO niet alleen op bezuinigingen, maar ook op verhoging van online-inkomsten kan inzetten. Tegelijkertijd zijn de mogelijkheden voor online voor de publieke omroep beperkt.

Waarde van onze publieke omroep

Arie Slob weet dat, de publieke omroepen en de NPO weten dat eveneens. En als ze het al even uit het oog verliezen dan zullen private mediabedrijven hun hier wel aan herinneren. Er wordt dus om creativiteit gevraagd binnen hele smalle marges. Hoe belangrijk ook, de discussie over deze miljoenen leidt af van de kern van de discussie: wat is de waarde van onze publieke omroep?

Die waarde is groot en de duiding ervan sneeuwt onder in het huidige debat. Een publieke omroep is noodzakelijk om drie redenen:

• De kwaliteit van de nationale dialoog
• De ontwikkeling van de nationale economie
• Het zelfbewustzijn van Nederland in de wereld

Allereerst is een extern pluriform bestel, zoals dat nu het geval is met een veelheid van ledengebonden omroepen die programmering verzorgen met een duidelijke signatuur vanuit hun maatschappelijke achterban, een belangrijke weerspiegeling van de Nederlandse samenleving in de media.

Presentatie van deze veelkleurigheid in nieuwsvoorziening, nieuwsduiding, cultuur en educatie en ook wat verstrooiing draagt bij aan maatschappelijke dialogen. Daarom is het goed wanneer de NPO zich beperkt tot technische verdeelvraagstukken en eigen beleid beperkt tot een absoluut minimum. Veelkleurigheid heeft zich ontwikkeld tot een samenstel van omroepverenigingen dat de programmering voor 17 miljoen Nederlanders verzorgt.

In de tweede plaats is een publiek bestel onderdeel van een economisch mediacluster en van grote betekenis voor de verdere ontwikkeling van de Nederlandse economie. Zoals in alle sectoren speelt de overheid een belangrijke rol als financier, aanjager en verbinder.

De overheid heeft daarbij eigen doelen en vult daarnaast gaten die de markt niet opvult. Zowel het (semi-)publieke als het private deel van de economie floreren hierbij. Het recente pleidooi van mediaondernemer John de Mol (die het kabinet opriep niet passief toe te kijken hoe buitenlandse bedrijven 'de Hollandse kaas van het brood eten', FD, 24 november) past in deze doelstellingen en wordt al te gemakkelijk weggewuifd als een pleidooi dat uitsluitend voortkomt uit eigenbelang.

Grote betekenis voor de Nederlandse economie

In de derde plaats is een publiek bestel een belangrijke drager van nationale identiteit in een wereld waarin multinationale mediaplatforms de wereld voorzien van beelden die nationale identiteit vervagen. In die zin gaan Arjen Lubach en Yvon Jaspers hand in hand de internationale wereld in als representanten van Nederland.

Internationale platforms zoals Facebook en Google hebben inhoud ('content') nodig als brandstof voor hun verdienmodel. Wanneer die brandstof wordt geleverd zonder voldoende nationale duiding dan denken over enige jaren Nederlandse kinderen dat Donald Trump hun president is.

Een discussie in de Tweede Kamer over het publieke omroepbestel wordt gevoed door twee vragen: 'Is het wel nodig?' en 'Mag het wel zoveel kosten?'. De beantwoording van die twee vragen op basis van de gegroeide haat-liefdeverhouding tussen Den Haag en Hilversum leidt tot onvoldoende heldere teksten. Voordat je het weet gaat het alleen nog maar over de STER-gelden en de vraag hoeveel amusement Hilversum in het assortiment mag stoppen. En dat kan onmogelijk de kern van het nationale debat in de Tweede Kamer zijn.

Een fundamenteel debat in het parlement gericht op de betekenis van een extern pluriform bestel reikt verder dan kortetermijnbeeldvorming. Uiteindelijk gaat het om de kwaliteit van de nationale dialoog, de ontwikkeling van de nationale economie en het zelfbewustzijn van Nederland in de wereld.

Dit artikel verscheen eerder op FD.nl. 

Haal uw master bij de beste academische masteropleider van Nederland!

In de Master of Public Management & Non-Profit Management reiken we u nieuwe kennis en nieuwe, concrete vaardigheden aan. U ontwikkelt een visie op de uitdagingen van uw organisatie vanuit meerdere invalshoeken. En u leert deze uitdagingen te beoordelen en aan te pakken vanuit de opgedane kennis.

Lees meer over deze Master