Wat als je leiderschap kan leren?

Leiderschap is deels aangeboren, maar is voor een groot deel te leren, zegt hoogleraar Erik van de Loo. “Je kunt leren hoe je verandering leidt; welke handelingen slagen en welke niet. Een leider moet weet hebben van bewezen manieren die een grotere kans van slagen te hebben.”

Mensen volgen niet zomaar een leider. Ze moeten vertrouwen in hem hebben, zegt Van de Loo. “Uit de wetenschappelijke literatuur blijkt dat een leider die vertrouwd wordt de volgende eigenschappen heeft: hij is open en bescheiden. Hij geeft anderen ruimte. Hij laat zijn kwetsbaarheid zien en is bescheiden, maar geen valse bescheidenheid. Iemand met deze eigenschappen heeft draagvlak.”

Van de Loo maakt een verschil tussen leiderschap en management. “Managers helpen een organisatie bij het goed laten verlopen en realiseren van processen. Op het moment dat het om een verandering in de organisatie gaat, dan gaat management richting leiderschap. Op dat moment moeten de hoofden eenzelfde kant op en gaat het om inspiratie.”

Een goede leider heeft natuurlijk ook de vaardigheid om te managen. Ook bij verandermanagement moet het afgesprokene gerealiseerd worden en dat vereist managementvaardigheden. Maar een goede leider hoeft het niet allemaal zelf te doen. “Een goede manager snapt waar leiderschap begint en andersom weet een leider waar het gaat om managen. Maar hij hoeft die vaardigheden niet zelf te hebben; hij kan er ook iemand bij roepen die wel over die vaardigheden bezit.” Richard Branson is daar een voorbeeld van. “Branson staat bekend om de inspiratie, hij heeft zich omringd met goede mensen die die taken doen die hij niet of minder goed kan als bijvoorbeeld de financiën of personeelszaken.”

Wat is het belangrijkste kenmerk van een goede leider?

Een goede leider kent zichzelf goed. Dat is heel belangrijk. En hij moet voldoende openheid en intelligentie hebben om de wereld om zich heen te kunnen duiden Een goede leider begrijpt welke rol hij heeft of kan hebben. Niet alleen in het bedrijf, maar ook de rol van het bedrijf in de wereld om het bedrijf heen. Daarvoor moet een leider weten wat hij goed kan en wat hij niet zo goed kan. Hij moet weten waar zijn grenzen zijn. Het is niet erg om niet alles te kunnen, zolang hij dat maar weet. Dat is het moment om mensen te kiezen die dat wel goed kunnen.

Is het hebben van goede leiders noodzakelijk?

Vanuit de evolutietheorie blijkt dat elke groep behoefte heeft aan richtingsbepaling, aan veiligheid en interne ordening. Dat was in de oertijd zo, maar dat geldt nog steeds bij organisaties. Een vierde behoefte waar in recent onderzoek ook over gesproken wordt is dat een groep behoefte heeft aan betekenis. Het moet goed zijn wat gedaan wordt, vooral jonge mensen vinden dat belangrijk.

Goede voelsprieten is heel belangrijk voor een goede leider. Is dat te leren?

Voor een deel is de ene mens meer toegerust dan de ander met eigenschappen die nodig zijn voor een goede leider. Zelfvertrouwen bijvoorbeeld is belangrijk. Ook intelligentie is belangrijk om een goede leider te zijn. Niet overmatig intelligent overigens, want dan kun je te hard gaan voor de groep met analyses en beslissingen. Vitaliteit is ook iets dat aangeboren is, maar voor een deel kun je daar zelf iets aan doen. Door gezond te leven bijvoorbeeld. Deels zijn dingen dus aangeboren, maar er is ook een leerkant. Je kunt leren hoe je verandering leidt; welke handelingen slagen en welke niet. Een leider kan zich verdiepen in mogelijkheden die bewezen een grotere kans van slagen hebben.

Zoals?

Bewezen is dat als een verandering als een d-day plaatsvindt, dat dit een grotere faalkans heeft. Een leider kan beter een verandering in stappen laten plaats vinden.
Het is goed om je als leider bewust te zijn van deze evidence based-voorbeelden. Dat leer je door veel te lezen en door te sparren met andere managers. Het is geen checklist die je kunt afgaan, zoals dat eerder bij management het geval is. Leiderschap gaat om inspiratie, om mensen meekrijgen. Dat is je bewust zijn van anderen, maar ook dat is te leren.