Een werknemer in flow moet koesteren

Flow is de overtreffende trap van tevredenheid, betrokkenheid en bevlogenheid. Jaap Paauwe over het belang van flow voor een werknemer.  

Op een stille zondagmorgen luister ik naar de hoogtepunten uit de Matthäuspassion, schitterende muzikale lijnen die het oor strelen. Tegelijkertijd kijk ik uit het raam, waar zich – te midden van het groen – de prachtige vloeiende lijnen van mijn zilvergrijze Alpine A310 manifesteren. Een auto die qua aërodynamica zijn tijd ver vooruit was. De combinatie van muziek en beeld brengen me bijna in een soort extase.

Extase op het werk kan ook voorkomen, maar dan hebben we het over flow. Eerder al schreef ik over het verschil tussen tevredenheid, betrokkenheid en bevlogenheid. Er is nog een overtreffende trap, namelijk flow. Een begrip dat vooral bekendheid kreeg dankzij de psycholoog met de onuitspreekbare naam Csikszentmihalyi¹. Het staat voor een welhaast spirituele ervaring, waarbij iemand volledig opgaat in zijn bezigheden.

Groot gevoel van voldoening

 Mijn eigen zoon is daar een goed voorbeeld van. Hij is architect en sommige projecten zijn zo uitdagend en intrinsiek motiverend dat hij er helemaal in opgaat. Er bestaat in die periode niets anders. Telefoontjes en e-mails van naaste familieleden en vrienden worden compleet genegeerd. Er bestaat voor hem dan alleen het project dat zijn uiterste concentratie vergt, het doet een maximaal beroep op zijn kunnen en dat gaat gepaard met een groot gevoel van voldoening.

Zo’n flow kan een puur uur duren, maar ook wel een paar weken. Het komt veel voor bij kunstenaars, musici et cetera, maar ook in het werk. Het is in feite te beschouwen als een overtreffende trap van bevlogenheid. Collega’s en leidinggevenden van iemand die in een flow verkeert, moeten dat vooral koesteren en faciliteren. En begrip hebben voor de soms eenzijdige gerichtheid en het weinige openstaan voor andere zaken. De opbrengst kan groot zijn, namelijk een schitterend project, een geweldig uitgewerkt idee, of een prachtig kunstwerk in de vorm van muziek, een schilderij, beeld of wat dan ook.

Risico's van een flow

Kent een flow ook risico’s? Die zijn er met name als de periode van flow te lang aanhoudt, of wanneer er geen goede match is tussen de uitdaging van de taak of het project en de eigen capaciteiten. Kenmerkend voor flow is dat het gepaard gaat met een maximaal beroep op iemands capaciteiten. Als die eisen te hoog zijn, ligt het gevaar van stress en uitputting om de hoek.

Gun mensen die in een fase van flow hebben verkeerd, dan ook achteraf een periode van rust voor het noodzakelijke herstel. Let er als leidinggevende of als HR-manager op dat zo’n periode van flow niet te lang duurt en dat er voldoende hulp en begeleiding beschikbaar is als het project boven iemands hoofd dreigt uit te groeien.  

1. Csikszentmihalyi, M. (1975) Beyond Boredom and Anxiety. San Francisco: Jossy-Bass.

Professor Jaap Paauwe is als academic director verbonden aan de Masterclass Strategisch HRM & Talentmanagement

Dit artikel is met toestemming van de redactie overgenomen uit P&Oactueel.