Risicomanagement vraagt meer verbeeldingskracht
Risicomanagement staat in veel boardrooms prominent op de agenda. Logisch, gezien de onzekere wereld waarin organisaties momenteel moeten opereren. Het managen van risico’s zou daarom een continu proces moeten zijn en een vast onderdeel van de strategie van elke organisatie.
Als antwoord hierop zien we de laatste jaren een groeiend aanbod aan tools op de markt om risico’s te kwantificeren, te beheersen en te monitoren. Met data, dashboards en forecasts krijgt de CEO grip op risico’s. Persoonlijk ben ik een groot voorstander van het gebruik van data als basis voor strategievorming. Maar levert dit echt grip of juist schijnzekerheid? Zouden we niet beter geholpen zijn met meer verbeeldingskracht in de boardroom?
Risicomodellen
In de financiële sector weten we het al langer. Door te veel te sturen op wiskundige modellen zagen we de bankencrisis in 2008 niet aankomen. Risicomodellen gebaseerd op correlaties tussen statistische reeksen uit het verleden, bleken geen goede voorspeller voor de toekomst. Toch waren de uitkomsten van risicomodellen leidend bij het maken van keuzes. Ik moet vaak terugdenken aan een uitzending van Tegenlicht uit 2012 (alweer 10 jaar geleden) waarin Herman Wijffels zijn scepsis uitsprak over het gebruik van deze modellen. “Je moet ook nog wel eens uit het raam kijken”, stelde hij. Een citaat dat ik in veel van mijn eigen colleges terug laat komen, om studenten – gefascineerd door de voorspellende kracht van data – ook de beperkingen in te laten zien.
Gestructureerd, iteratief proces
Methodieken die tegenwoordig binnen organisaties gebruikt worden in het kader van risicomanagement kennen gelukkig een meer holistische benadering. Niet de uitkomst van een model staat centraal maar het gestructureerde, iteratieve proces in zorgvuldig te doorlopen stappen. Te beginnen met (1) het identificeren van risico’s, (2) het inschatten van de waarschijnlijkheid van optreden en (3) het beoordelen van de impact op de organisatie. Zelf werd ik afgelopen maand meerdere keren gevraagd risico’s te identificeren en te beoordelen voor organisaties actief in de vastgoedsector. Eigenlijk hoef je geen expert te zijn om deze te benoemen: stijgende prijzen van bouwmaterialen, een gebrek aan arbeidskrachten en dus bouwcapaciteit, politieke onvoorspelbaarheid en stijgende rentepercentages. Probeer als vastgoedbedrijf in deze onzekere wereld maar eens koers te houden. En dan hebben we het klimaatrisico in al zijn facetten nog niet genoemd. In andere sectoren zien we vergelijkbare risico’s de lijstjes aanvoeren. Wetenschappelijk onderzoek heeft inmiddels aangetoond dat het structureel in kaart brengen en beoordelen van risico’s leidt tot een hoger risicobewustzijn binnen organisaties.
Durven denken in extreme toekomstbeelden
Om het proces van risicomanagement volledig te doorlopen volgen nog de stappen (4) opstellen en uitvoeren van beheersmaatregelen, (5) monitoren en (6) verbeteren. Al deze stappen ondersteunen door het gebruik van tools en software, zal zeker leiden tot meer transparantie, structuur en een betere onderbouwing. Maar maakt het risico’s voldoende beheersbaar? Het geeft ten minste beter grip op de risico’s die we kennen en waarvan we de impact kunnen inschatten. De zogenaamde “known unknowns”. We hoeven niet ver terug te kijken om te weten dat de risico’s met de grootste impact juist die risico’s zijn die we niet kennen en daarom lastig zijn te extrapoleren; de “unknown unknowns”.
In een wereld die zo complex is – waarin alles met alles samenhangt – blijken we nauwelijks in staat om ons een andere toekomst voor te stellen. Of ons in te beelden wat de impact gaat zijn van mondiale gebeurtenissen op de lokale bedrijfsvoering van organisaties. Ik zou ervoor willen pleiten om in elke boardroom het durven denken in extreme toekomstbeelden als standaard in het risicomanagementproces in te voeren. Dit vraagt om een flinke dosis creativiteit en verbeeldingskracht, naast het kunnen toepassen van data, dashboards en wiskundige modellen. Fantaseren als kerncompetentie? Het zou wat zijn.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen als column van Dr. ir. ing. Ingrid Janssen, Associate Professor Real Estate Management aan TIAS School for Business & Society, in CFO Magazine België, januari 2022.
Word de businesspartner voor gedegen financial decision-making
Als finance professional ben je een onmisbare partner voor directie, MT en senior management. Hoe zorg je ervoor dat zij in een steeds sneller veranderende bedrijfsomgeving kunnen blijven rekenen op betrouwbare financiële risicoanalyses en voorspellingen? Onze opleidingen op het gebied van Accounting, Finance & Control behoren tot de beste in hun soort. Daarmee leer je je rol als businesspartner op een excellent niveau invullen.
Bij TIAS bieden we je inspirerende theoretische denkkaders, waarmee je vraagstukken analyseert en benadert vanuit meerdere invalshoeken. De wisselwerking met andere ervaren leiders, managers en professionals én met onze topdocenten is een grote verrijking van jouw leerproces.
We leggen altijd de directe link naar jouw praktijk én geven je de tools in handen waarmee je met je business, in samenspel met de omgeving, waarde kan toevoegen aan de samenleving. Met meer kennis, betere vaardigheden en een breder netwerk, stel jezelf in staat te groeien en meer impact te creëren.
Finance opleidingen bij TIAS >