Maatschappelijke verantwoordelijkheid bij groepsdwang
22 juni 2015 | 3 min lezen
Inzetten op maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) kan helpen om het ondernemingsrisico te verminderen. Een dergelijk effect wordt echter alleen waargenomen wanneer bedrijven onderhevig zijn aan een hoge mate van groepsdwang. In dat geval profteren bedrijven die proactief bezig zijn met MVO van een lager ondernemingsrisico. Het inzetten op MVO-activiteiten met een mindere mate van groepsdruk heeft echter weinig invloed op het verminderen van het ondernemingsrisico.
Veel managers en belanghebbenden beschouwen het ondernemingsrisico als een cruciale indicator van de bedrijfsprestaties omdat het ondernemingsrisico direct gerelateerd is aan de kans op 'verval en sterfte' van de onderneming, vooral wanneer barre tijden zijn voorspeld of als er een organisatorische verandering plaatsvindt binnen het bedrijf. Management-wetenschappers beweren vaak dat het inzetten op MVO-activiteiten bedrijven helpen om hun risico's te beperken. MVO wordt hier gedefinieerd als een concept waarbij bedrijven sociale en milieuaspecten integreren in hun bedrijfsactiviteiten en, op een vrijwillige basis, in hun interactie met belanghebbenden. Het effect van de risicovermindering van MVO is een gevolg van: Het inzetten op MVO-activiteiten creëert een moreel kapitaal voor de onderneming en fungeert als een 'verzekering-achtige' bescherming als zich negatieve gebeurtenissen voordoen. Bijvoorbeeld, bedrijven die proactief aan MVO-activiteiten doen, mogen niet worden lastig gevallen met regelgevende maatregelen, terwijl anderen kunnen worden betrokken bij rechtszaken tegen milieuvervuilers als gevolg van laag MVO.
Echter, managers en financiële analisten zien MVO-activiteiten meestal als een mogelijke reden voor een verhoging van het ondernemingsrisico vanwege de niet-verwaarloosbare kosten die worden opgelegd aan een onderneming en de onzekere toekomst in verband met dergelijke activiteiten. Als gevolg daarvan kan het inzetten op MVO-activiteiten worden bestraft door de markt wat dan leidt tot meer fluctuaties in de financiële prestaties van de bedrijven.
Empirische studies die de relatie tussen MVO en ondernemingsrisico onderzoeken geven hier ook geen sluitend antwoord op. De tegenstrijdige bevindingen in empirische studies smeken om een verduidelijking van de voorwaarden waaronder de invloed van MVO op ondernemingsrisico bestaat.
Mijn onderzoek identificeert de institutionele norm, aangegeven door het niveau van groepsdwang met betrekking tot MVO in een bedrijfstak, als een dergelijke voorwaarde. Ik beschouw groepsdruk hier als het gegeven of een bepaalde MVO-activiteit op grote schaal wordt uitgevoerd door collega-bedrijven in dezelfde sector. Als dat het geval is, kan het de houding of het gedrag van de betreffende onderneming ten opzichte van de MVO-activiteiten veranderen.
Als een MVO-activiteit onder grote groepsdwang staat binnen een bepaalde bedrijfstak, dan wordt het inzetten op een dergelijke activiteit beschouwd als de inspanningen van een onderneming om legitimiteit te verweven – de gegeneraliseerde perceptie dat de inzet van een onderneming in het sociale systeem wenselijk en toepasselijk is. Gezien het feit dat het voldoen en zich houden aan de verwachtingen van de normen en waarden van een sociaal systeem van vitaal belang zijn in deze sector, kunnen bedrijven die zich onder grote groepsdwang bezighouden met MVO-activiteiten worden gekarakteriseerd als bedrijven met goede relaties met diverse belanghebbenden, vooral de secundaire belanghebbenden, die niet essentieel zijn voor het voortbestaan van een onderneming of betrokken zijn bij de bedrijfsactiviteiten maar er toch flinke invloed op kunnen uitoefenen of er door beïnvloed worden. Tegenwoordig worden de inspanningen van een bedrijf om de belangen van de aandeelhouders te behartigen groter – afhankelijk van de steun van de secundaire belanghebbenden. Door het proactief aanpakken van de zorgen van de secundaire belanghebbenden, zijn bedrijven met meer MVO-activiteiten met een hoge mate van groepsdwang minder onderhevig aan fluctuaties van de bedrijfsprestaties, d.w.z. een lager ondernemingsrisico.
Als een MVO-activiteit daarentegen niet wordt uitgevoerd door een groot aantal bedrijven in een bepaalde bedrijfstak, dan zullen bedrijven in deze sector die wel op een dergelijke activiteit inzetten worden gezien als bedrijven die een strategische positie innemen om zich te onderscheiden van hun collega's en hun reputatie te verbeteren. Als gevolg daarvan zal de betrokkenheid bij MVO-activiteiten met een mindere mate van groepsdwang de relatieve positie van een bedrijf weerspiegelen in plaats van haar bereidheid om zich te conformeren aan de normen en waarden van een sociaal systeem. Een dergelijke toezegging leidt misschien niet tot een lager risico van het bedrijf, omdat het niet wordt gezien als een manier om legitimiteit te verwerven. Het is zelfs zo dat als de inzet op MVO in impliciete boodschappen wordt gecommuniceerd het zou kunnen leiden tot onduidelijkheden in de percepties van de belanghebbenden. Het is daarom onwaarschijnlijk dat het inzetten op MVO-activiteiten met een mindere mate van groepsdwang zal helpen om het ondernemingsrisico te verminderen.
Niettemin kan een dergelijke inzet ondernemingen in andere aspecten ondersteunen. Zo kan het bijvoorbeeld worden gezien als een uitdrukking van de bereidheid van de onderneming om risico te nemen ten einde een aparte positie te verwerven. Bijgevolg kan het de onderneming helpen om investeerders aan te trekken die op zoek zijn naar risico.
Door het identificeren van institutionele normen als een belangrijke voorwaarde, helpt mijn onderzoek de impact van MVO op ondernemingsrisico te verduidelijken. Verder geeft het managers een aantal bestuurlijke suggesties. Ten eerste, om een beter begrip van de mogelijke uitkomsten van een MVO-strategie te verwerven moeten managers rekening houden met institutionele normen. Ten tweede, door het verrichten van MVO-activiteiten met een hoge mate van groepsdwang, kunnen managers anticiperen op de MVO-inspanningen die worden vertaald in het verlagen van het ondernemingsrisico. Ten slotte, als bedrijven van plan zijn om relatief risicovolle posities in te nemen voor waardevermeerdering (bv. reputatieversterking), kan het inzetten op MVO-activiteiten met een mindere mate van groepsdruk, bijdragen aan het verkrijgen van het door het bedrijf gewenste vermogen om zich te onderscheiden.