Het begroten van geluk

“De overheid is geen geluksmachine”, met deze uitspraak kondigde Mark Rutte de koers aan van zijn eerste kabinet. Een koers richting participatiesamenleving, waarin de overheid zich stilaan terugtrekt uit onze zorg, ons pensioen, ons onderwijs en onze woningmarkt. Burgers krijgen meer ruimte voor het maken van eigen keuzes, en zo bezien is dit dus goed nieuws. Want zeg nou zelf, je kiest toch liever voor eigen maatwerk dan de confectie-oplossing van vadertje Staat? Maar zo simpel is het natuurlijk niet, want na 65 jaar verzorgingsstaat valt het niet mee om eigen gedachten en voorkeuren te vormen over zaken als zorg, pensioen, en sparen. 

De ontzorgende overheid heeft ons passief gemaakt. Vandaar dat het TIAS VastgoedLAB op 11 mei 25 beslissers uit de zorg-, pensioen-, vastgoed- en bankwereld bijeen heeft gebracht om samen eens proactief na te denken over slimme stappen richting de ideale persoonlijke Begroting van Geluk. In zo’n begroting van geluk kunnen burgers straks eigen en nieuwe combinaties maken tussen hun hypotheek, pensioen, beleggingen, maar ook hun onderwijsplannen en ouderenzorg. In februari 2017 publiceerden Kees Koedijk en Dirk Brounen hierover hun boek ‘Nooit Meer Slapend Arm’, en op 11 mei gingen zij aan tafel met beslissers uit de markt om de kansen en (on)mogelijkheden voor een Begroting van Geluk te bespreken. Dat gebeurde rondom drie kernthema’s; pensioen, zorg en fintech, waarbij steeds de focus lag op de noodzakelijke veranderingen. Hieronder treft u een kort verslag van de belangrijkste uitkomsten van die gesprekken.

Pensioen

Al snel bleek dat een klassiek pensioen niet meer past in een echte Begroting van Geluk. Want waar vroeger een pensioen een uitkering was voor enkele arbeidsloze jaren aan het eind van het leven, heeft de werkelijkheid ons keihard ingehaald. Tegenwoordig zijn er gepensioneerden die al 30 jaar ‘met pensioen’ zijn. Wij leven langer, en eigenlijk te lang om nog te willen spreken over een passieve herfst van het leven. Eigenlijk moet er een nieuw woord komen voor deze lange laatste fase. Een fase, die bijvoorbeeld met een eenvoudig basisinkomen (AOW+) voor iedere Nederlander kan worden gefinancierd zodat er een solidaire en collectieve regeling blijft. Maar wel een die bij elk gewerkt jaar je stimuleert om zelf keuzes te maken ten aanzien van het volgende jaar. De nieuwgeborenen van vandaag kunnen gemiddeld al 100 jaar oud worden. Stel dat zijn na hun jeugdopleiding voor elk gewerkt jaar automatisch een jaar basisinkomen verdienen, dan kunnen zij er gedurende hun carrière(s) zelf gaan kiezen voor variatie. Je kunt dan bijvoorbeeld 40 jaar aan een stuk werken en dan 40 jaar niet. Je kunt ook 60 jaar in variërende parttime carrières werken afgewisseld met af en toe een opleidingsperiode die je helpt richting een volgende carrière. Veelverdieners kunnen extra inleggen voor meer dan basisinkomen, maar het magische woord hier is ‘kunnen’, want in tegenstelling tot nu, bestaat een droompensioen vooral uit eenvoudige keuzemogelijkheden die er nu nog amper zijn. Een goede Begroting van Geluk vraagt om ruimte voor een droompensioen, waarin eenvoudige keuzes zelf kunnen worden gemaakt, zodat je zelf gedurende je leven kan blijven kiezen tussen veranderende combinaties van rust, inkomen, tijd en carrière.  

Zorg

Zowel de cure als de care zullen de komende jaren snel gaan veranderen in ons land. Zo zal de technologische vooruitgang de cure verder gaan avanceren. Maar vooral de care is voor velen van ons een echte zorg. Want hoe moet dat straks met vader en moeder, nu zij zo lang zelfstandig thuis moeten blijven wonen? De Nederlandse ouderenzorg wordt in recordtempo hervormd, en in een echte Begroting van Geluk staat gezondheid uiteraard centraal. Gezondheid die kwetsbaar wordt op hogere leeftijden. Zorg dichtbij via mantelzorg en robotica zijn al volop in opkomst, waardoor kostbare routinezorg steeds meer lokaal wordt georganiseerd. Maar waar bij droompensioenen ‘flexibel’ het sleutelwoord bleek, is dit voor droomzorg ‘samen’. Echte hoogwaardige ouderenzorg draait om het goed organiseren van sociaal contact. Fijn oud word je het beste samen en niet alleen. Geheel in de geest van de moderne deeleconomie is er dan ook meer ruimte nodig voor experimentele zorgcoöperaties, waarin slimme technologie kan worden gedeeld en ingezet om sociale en lokale contacten en samenwerking te versterken.  

Fintech

Waar ouderenzorg en pensioen nog ver weg klinken, is fintech voor iedereen al dichtbij. Dat is overigens de bedoeling, want voor het maken van een goede Begroting van Geluk is fintech een heel waardevol hulpmiddel, waarmee je persoonlijk keuzes zelfstandiger en sneller kan maken. Zo ontstaan er nu al dagelijks nieuwe applicaties waarin klantgegevens worden vertaald in financiële inzichten en tips. Vooral de oplopende snelheid van deze processen is opzienbarend. Waar vroeger klantgegevens voor de administratie werden opgeslagen als een vertragende molensteen, vormen deze data momenteel de brandstof voor zelflerende systemen waarmee steeds complexere dilemma’s van eenvoudige oplossingen kunnen worden voorzien. Zo staan wij aan de vooravond van meer doorstroming van particulier vermogen binnen de financiële markt, dankzij demystificatie van de financiële markt. Met eenvoudige apps kunnen steeds meer consumenten voorzichtig de spaarrente verlaten. Dit is interessant voor de Begroting van Geluk, aangezien rendement de verbinding vormt tussen huidige dromen en toekomstige realisaties. Het is in dit kader interessant om buitenlandse ervaringen serieus te bestuderen. Zowel Amerikaanse voorbeelden, waarin de participatiesamenleving al veertig jaar heerst en bijvoorbeeld China, waar met minder vrees voor privacy nu al tal van nieuwe consumentendiensten zijn ontwikkeld via social media data. Voor de vastgoedmarkt bieden deze fintech innovaties tal van waardevolle kansen. Het is dan wel zaak om voor dergelijke ontwikkelingen ruimte, tijd en interesse op CEO niveau te ontwikkelen, opdat bijzondere vastgoedinnovaties voor de Begroting van Geluk kunnen worden ontwikkeld.

Hebt u zelf nog ideeën voor een Begroting van Geluk?

Laat het ons dan weten via vastgoedlab@tias.edu, wij werken graag en goed met u samen.