Handelen op basis van voortschrijdend inzicht
Voortschrijdend inzicht is de kern van de wetenschap. Het werkt zo. Op basis van nieuw onderzoek worden bestaande inzichten mogelijks verworpen en nieuwe inzichten ontwikkeld. Deze nieuwe inzichten kunnen leiden tot andere praktische implicaties. Een klassiek voorbeeld in de context van duurzaamheid is de discussie over de oorzaak van de klimaatopwarming. Rond 1990 was er al voldoende evidentie om te kunnen spreken van klimaatopwarming. De oorzaak was echter nog niet duidelijk. Voortschrijdend inzicht heeft ondertussen duidelijk gemaakt dat de klimaatopwarming minstens deels veroorzaakt wordt door menselijk handelen. De praktische implicatie van dit voortschrijdend inzicht is dat we de negatieve gevolgen van de klimaatopwarming kunnen beperken door ons handelen aan te passen.
Maatschappelijke vooruitgang
Voortschrijdend inzicht is de kern van maatschappelijke vooruitgang. Prachtig toch, dat voortschrijdend inzicht! Handelen op basis van voortschrijdend inzicht is niet altijd gemakkelijk. Het kan betekenen dat je een gewoonte moet veranderen of moet terugkomen op eerder gemaakte afspraken. Voortschrijdend inzicht is ook de kern van een goed functionerende finance-afdeling. Als op basis van nieuwe data en analyses blijkt dat de oorzaak van een probleem elders ligt dan waarop gestuurd wordt, dan moet de finance-afdeling dit communiceren en een nieuwe aanpak voorstellen. Dát is handelen op basis van voortschrijdend inzicht.
Wetgeving rond duurzaamheid
Voortschrijdend inzicht is vaak ook de kern van wetgeving rond duurzaamheid. De Habitatrichtlijn is een mooi voorbeeld. De Habitatrichtlijn is Europese wetgeving uit 1992 die landen en deelstaten verplicht tot het in stand houden en herstellen van natuurlijke habitats en biodiversiteit. Landen en deelstaten dienen dit te doen op basis van, u raadt het misschien al, voortschrijdend inzicht. Misschien zegt de Habitatrichtlijn u niet zo erg veel. Het is de richtlijn die het houden van runderen door de paters van Averbode bedreigt. Er zijn best wel wat haken en ogen aan dit dossier. Zo gaat het vermoeden dat de vergunning uit 2014 mogelijks al in strijd was met de Habitatrichtlijn. Typisch Vlaanderen. Kern van de zaak is echter dat heide ondertussen kwetsbaarder is ingekleurd op basis van nieuwe wetenschappelijke inzichten. Voortschrijdend inzicht dus. Concreet zijn heidegebieden die in de buurt van intensieve landbouw liggen, zoals deze rond de abdij van Averbode, kwetsbaarder ingekleurd dan in 2014. En inderdaad, de 270 runderen van de melkveehouderij van de paters van Averbode zijn intensieve veeteelt. Handelen op basis van voortschrijdend inzicht betekent dus deze intensieve veeteelt afbouwen.
Sommige politici roepen dat de toepassing van de Habitatrichtlijn indruist tegen elke vorm van rechtszekerheid. Rechtszekerheid wordt door deze politici gedefinieerd als ‘eens beslist is nooit meer gewist’. Zelfs na een inleidende cursus recht kom je al tot de conclusie dat rechtszekerheid niet zo absoluut is als sommige politici laten uitschijnen. Bovendien stelt zich de vraag wat het alternatief is voor handelen op basis van voortschrijdend inzicht. Als we op basis van nieuw onderzoek leren dat bepaalde gebieden kwetsbaarder zijn dan eerder gedacht, is het dan verantwoord om die kennis bewust te negeren? Creëer je niet juist rechtsonzekerheid door Europese wetgeving wispelturig toe te passen zoals in Vlaanderen zo vaak gebeurt? Laat het duidelijk zijn dat er voor de getroffen landbouwers een oplossing moet gevonden worden. Uiteindelijk zijn deze mensen de speelbal van een falend beleid. Ook hier kan voortschrijdend inzicht een rol spelen. We weten immers steeds beter hoe ecologie en landbouw wél harmonieus kunnen samenspelen.
Aan politiek doen op basis van voortschrijdend inzicht is niet evident. Het zou wel leiden tot een meer constructieve politiek die echte oplossingen uitwerkt voor de duurzaamheidsproblematiek. Is dat uiteindelijk niet wat politici geacht worden te doen? Waren politici maar meer zoals goede finance-afdelingen…
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen als column van Prof. dr. Bart Dierynck in CFO Magazine België.
Faculty met ervaring in business en society
Bij TIAS werken we met gepassioneerde, ervaren en gerenommeerde professoren, learning & development professionals en docenten uit het binnen- en buitenland. Allen zijn diep verankerd in het bedrijfsleven, de maatschappij en de wetenschap en goed op de hoogte van de meest actuele inzichten.
Over Prof. Dr. Bart Dierynck
Bart Dierynck is hoogleraar Management Accounting aan TIAS School for Business and Society en Tilburg University. Bart Dierynck geeft les over management accounting, strategie-implementatie en maatschappelijk verantwoord ondernemen in MSc-programma's, MBA- en executive onderwijsprogramma's en op maat gemaakte in-company programma's. Dierynck staat vooral bekend om zijn multidisciplinair onderzoek op het snijvlak tussen enerzijds management accounting en anderzijds operations management, organisatiegedrag en maatschappelijk verantwoord ondernemen.