De Leiderschapsallegorie in Butcher's Crossing
Nalatenschap
"Musk of Jobs, wie is meer opmerkelijk?", luidde een recente vraag in
IT Time, een magazine in Guanghzou (China). Musk won de poll(1). In een land waar tot heel recent het communisme iedereen gelijkborstelde, respecteren de nakomelingen van de Grote Culturele Revolutie van het Proletariaat de Amerikaanse vernieuwers als betroffen het halfgoden.
Elon Musk is zonder enige twijfel één van de exponenten van het moderne leiderschap. De CEO én oprichter van Tesla wordt per slot van rekening nu reeds vergeleken met Steve Jobs, Henry Ford en Thomas Edison(2). Dit lijkt me niettemin even prematuur als Barack Obama de Nobelprijs voor de vrede te bezorgen na een jaar in de Oval Office.
Een leider taxeer je best aan de nalatenschap, niet aan de intentie. Bij falen spitsen de journalistieke vivisectie en het publieke oordeel zich dus ook steevast toe op leiderschapsmanco's. Dit kan kortzichtig lijken, maar het is wel begrijpelijk. "Iedere medewerker heeft recht op een goede leider," zo besloten onderzoekers recent(3). Bizonjacht
Ook ik heb het voorbije jaar de boeken van John Williams' ontdekt.Stoner (1965) is een ijzersterke roman die academici zeker aanspreekt. Het verhaal van William Stoner, een universitair docent aan de universiteit van Missouri, start met een nuchtere beschouwing over 's mans nalatenschap:
“Zijn naam herinnert ouderen eraan hoe ze allemaal zullen eindigen, en is voor de jongeren niet meer dan een klank, die geen besef van het verleden oproept en geen persoon met wie zij zichzelf of hun loopbaan in verband kunnen brengen."
Als opener op de allereerste pagina kan het tellen. Het schudde de academicus in mij hard wakker. Doorheen de pagina's groeide evenwel de waardering voor Stoner. Hij is helemaal geen nobody, en soms maakt hij zelfs heel moedige keuzes. Maar op de laatste pagina, wanneer hij stervend nog eenmaal zijn enige en volledig vergeten boek in de hand neemt, kwam Zafon's Kerkhof van de Vergeten Boeken akelig dichtbij.
De teneur in John Williams' Butcher's Crossing (1960) loopt invers. In deze roman verkent de schrijver de Far West in de tweede helft van de 19de eeuw. De roman brengt het relaas van een groentje, William Andrews, die het na drie jaar studie op Harvard voor bekeken houdt, en het echte leven wil doorgronden.
William Andrews huurt de ervaren jager Miller in om een bizonjacht te organiseren. Op aangeven van Miller neemt de jonge Andrews ook Charlie Hoge (kok) en Fred Schneider (vilder) mee. Miller overtuigt de anderen hem te volgen naar Colorado, waar hij lang geleden in een afgelegen vallei een grote kudde bizons had ontdekt.
Hoewel de auteur het waarschijnlijk nimmer zo bedoelde, heb ik het verhaal gelezen als een meeslepende allegorie over market hunting, teams, leiderschap en dysfuncties. Miller is de ontegenzeggelijke leider, Hoge de meeloper, Scheider de recalcitrant, en Andrews het groentje. Charlie Hoge vertrouwt op Miller, de bijbel en whisky. Hij eindigt het verhaal in opperste verdwazing, maar behoudt zijn geloof in alle drie. Fred Schneider is een onaangename figuur naar wiens heldere inzichten Miller onvoldoende luistert. Het bekomt Fred Schneider heel slecht. Het groentje, William Andrews, komt gelouterd uit het verhaal, hoewel onduidelijk is wat hij exact heeft geleerd. De laatste alinea van het boek verduidelijkt dit:
"Op een globale richting na, wist hij niet waarheen hij ging. Maar hij wist dat hij daar later op de dag wel op zou komen".
Positief Momentum
Ook de leider, Miller, komt helemaal niet ongeschonden uit het verhaal. Hij is de enige persoon van wie we de voornaam nimmer te weten komen. De eenvoudige aanspreektitel luidt 'Miller'. Deze eenvoud roept ontzag, ja zelfs adoratie op. Maar Butcher's Crossing schetst op literaire wijze virtuoos hoe dysfunctioneel leiderschap waarde vernietigt. Ontdekken we in Stoner de grootsheid die schuilt in een nobody, in Butcher's Crossing ontdekken we het verderf dat schuilt in een leider.
Miller weigert de vallei te verlaten tot de laatste buffels zijn geschoten. Kogel na kogel herschept hij de idyllische vallei in een dantesk decor van duizenden rottende kadavers. Door zijn obsessie om àlle buffels te doden raken ze ingesneeuwd. Tijdens de maandenlange overwintering verliest Charlie Hoge de weinige helderheid die hem rest. Op de terugweg gaat de lading verloren en betaalt Fred Schneider voor zijn beperkte inschikkelijkheid alsnog de allerhoogste prijs. Economisch zijn de consequenties van Miller's obsessie dramatisch. Tijdens de winter was de huidenmarkt ingestort, en waren de vele huiden die nog in de vallei lagen opgestapeld even onverkoopbaar geworden als de rottende kadavers.
Leiderschap definiëren als een proces van persoonlijke beïnvloeding waarbij een individu een groep een gemeenschappelijk doel laat realiseren (4), is onvoldoende. Succesvolle leiders brengen de groep niet naar een andere plaats, ze brengen ze vooral op een integere wijze naar een betere plaats.
1. Yang J. "Chinese Are Excited About Tesla's Model S Launch In April," URL: adage.com. 27 maart 2014.
2. Elkind P. " Inside Elon Musk’s $1.4 billion score", URL: Forbes.com, 1 December 2014.
3. Zenger J. & Folkman J. "Why Middle Managers Are So Unhappy," URL: hbr.org, 24 November 2014.
4. Northouse P.G. Leadership. Theory and practice (6de ed.) LA : Sage, 2013, p. 5.
Beeld: © Nationale Beeldbank