Berichten uit de bestuurskamer: stevent Europa af op een recessie?

In de Verenigde Staten en Europa waren bijna twee op de drie CFO's pessimistischer over de economische trends. Meer dan de helft van de Europese CFO's acht de ernst van de situatie in de Verenigde Staten gelijk aan die in Europa. De Verenigde Staten lijken voor alsnog een recessie te kunnen afwenden. Of dit voor Europa ook op gaat, is echter een heel ander verhaal. Vier indicatoren laten een zorgwekkend beeld zien. Dit komt naar voren uit de meest recente CFO Survey van Tilburg University - Duke University.

Het optimisme onder CFO's heeft het afgelopen kwartaal een flinke klap gekregen. De verslechtering uit het vorige kwartaal lijkt zich in het derde kwartaal te hebben voortgezet. Maar liefst 64% van de Europese CFO's liet weten minder optimistisch te zijn over de eigen economie. In de Verenigde Staten zegt 65% pessimistischer te zijn. Ook in Azië en China is het aantal optimisten flink teruggelopen. De voornaamste zorgen die door iedereen worden gedeeld, zijn de zwakke consumptieve vraag, hevige druk op de prijzen en mondiale economische instabiliteit. Een dergelijk negatief sentiment zou een recessie kunnen inluiden.

De situatie in de Verenigde Staten en Azië is echter nog niet zo slecht als in Europa. Er wordt nog altijd marginale groei van de werkgelegenheid, investeringen en winst verwacht. Als de CFO's in deze markten een recessie zouden verwachten, zou dit tot uiting zijn gekomen in een negatieve groei van het investeringsniveau en aantal vaste dienstverbanden. Deze signalen zijn er echter niet.
Recept voor een Europese recessie: productie, werkgelegenheid, investeringen en winst onder druk

Met name in Europa zijn ook de omstandigheden voor individuele ondernemingen minder gunstig dan in het afgelopen kwartaal. Ruim 40% liet weten pessimistischer te zijn over de vooruitzichten van de eigen firma. Meer dan de helft van de CFO's in Europa zei geen plannen te hebben om de kasreserves de komende 12 maanden aan te spreken. De economische onzekerheid en moeizame kredietmarkt zorgen ervoor dat bedrijven enorme financiële reserves opbouwen, wat ten koste gaat van mogelijke economische groei. Ruim 40% van de CFO's gaf aan de omvang van de investeringsplannen in de afgelopen drie maanden naar beneden te hebben bijgesteld.

De capaciteitsbenutting van de Europese productiesector bleef tot het einde van dit kwartaal bijna gelijk aan het niveau eind 2010, namelijk 74%. Men verwacht niet dat dit zal verbeteren. In het eerste kwartaal was de voorspelling voor de benutting van de productiecapaciteit nog een stijging naar 80,6% eind 2011. Deze voorspelling werd in het tweede en derde kwartaal naar beneden bijgesteld tot respectievelijk 78,9% en 73,9%.

Tot voor kort waren de CFO's in Europa ook nog uiterst positief over de vooruitzichten voor de eigen ondernemingen. Na een rumoerig 2008, dat gepaard ging met extreem negatieve winstverwachtingen, begon het sentiment midden 2009 opvallend te verbeteren. Opvallend is dat van deze verbetering nu weinig is overgebleven. Hoewel de afgelopen twee jaar de verwachte winstgroei gemiddeld rond de 8% is blijven liggen (voor beursgenoteerde ondernemingen in de survey), is dit cijfer dit kwartaal drastisch gedaald tot een verwachte winstdaling van 0,8%.

Ook in de werving- en selectieplannen is flink gesneden. Ruim 36% zei minder arbeidskrachten te gaan aannemen. De verwachte groei in het aantal voltijd- en tijdelijke medewerkers voor de komende twaalf maanden staat respectievelijk op -0,5% en -5,4%. Deze prognose heeft mogelijk gevolgen voor de groeimogelijkheden van bedrijven. Bedrijven verklaren hun onvermogen om investeringsprojecten op te zetten onder andere door personeelstekorten, een gebrek aan tijd om projecten te beheren en gebrek aan expertise.

Lees meer

Kwartaalrapport Q3 2011, CFO Survey (2011)